Патриция Хайсмит - Гальштук Вудра Вiльсана (на белорусском языке) Страница 3

Так як фiгура старога была прызначана для сядзення, Клайв пасадзiў яго ў прыбiральнi каля пакоя для пераапранання. Было страшэнна смешна глядзець, як стары сядзiць на ўнiтазе з акрываўленай шыяй са сталовым ножыкам у адной руцэ i вiдэльцам - у другой. Клайв абапёрся аб вушак дзвярэй i гучна зарагатаў, не асцерагаючыся нават, што яго могуць пачуць - настолькi гэта было смешна, што нават не шкада было б, калi б яго i злавiлi.

Цяпер чарга карантыша-сышчыка. Клайв агледзеўся, i ў полi яго зроку аказалася сцэна з Вудра Вiльсанам, якая дэманстравала падпiсанне перамiр'я ў 1918 годзе. Васковая фiгура сядзела за велiзарным сталом, нешта падпiсваючы, i было б вельмi лагiчна, каб гэтае месца заняў чалавек з амаль рассечанай на дзве паловы галавой. З некаторым намаганнем Клайв вырваў з васковых пальцаў ручку, паклаў яе збоку на стол i занёс фiгурку - яна не была цяжкая - у пакой для пераапранання. Васковы Вудра Вiльсан застаўся сядзець за сталом з выцягнутымi для пiсання рукамi. Клайв сунуў у яго правую руку шарыкавую ручку. Засталося апошняе намаганне. Клайв заўважыў, што яго куртка добра заляпана крывёй i яе трэба неяк змыць. На штанах, аднак, крывi пакуль што не было.

Клайв пацягнуў другога мужчыну ў дыяраму, прысвечаную Вудра Вiльсану, прыўзняў яго i падкацiў да стала. Яго ўдалося пасадзiць за стол, але галава звiсала над заляпаным зялёнымi плямамi сталом, над чыстымi васковымi аркушамi, а ручка няўстойлiва трымалася ў вялай руцэ.

Але справа была зроблена. Клайв адышоў назад i ўсмiхнуўся. Потым прыслухаўся. Сеўшы ў крэсла, ён некалькi хвiлiн адпачываў, бо сэрца хутка калацiлася i ён неяк адразу адчуў стому ў кожнай мышцы. Ага, гэты раз у яго былi ключы. Цяпер ён мог усё замкнуць, пайсцi дадому i добра адпачыць за ноч, бо трэба ж назаўтра быць у добрай форме, каб уволю пазабавiцца.

Клайв зняў швэдар з мужчынскай фiгуры ў дыяраме, што дэманстравала нейкую сцэну ў драўлянай хацiне. Прыйшлося перавярнуць фiгуру i сцягваць швэдар праз ногi, бо рукi нiяк не згiналiся, швэдар расцягнуўся ў гарлавiне, але iнакш зняць яго было проста немагчыма. Васковая фiгура засталася стаяць з аголенымi рукамi i жыватом, перадам кашулi аказаўся шматок тканiны, падобны на дзiцячы нагруднiк.

Клайв скруцiў у камяк куртку i прайшоўся з ёю па музеi, выцiраючы адбiткi пальцаў усюды, дзе, на яго думку, ён мог дакранацца рукамi. Ён патушыў святло, асцярожна прабраўся да чорнага хода, замкнуў дзверы, зачынiў iх на засаўку i ўжо збiраўся кiнуць ключы ў паштовую скрынку, але яе каля дзвярэй не аказалася, таму ён пакiнуў iх на прыступках. У сплеценай з дроту скрынцы пад смецце ён знайшоў некалькi газет, загарнуў у iх куртку i панёс яе далей, пакуль не знайшоў яшчэ адну скрынку, i схаваў пакунак, уцiснуўшы яго памiж цукерачных абгортак, бляшанак з-пад пiва i iншага смецця.

- Новы швэдар? - спытала мацi ў той вечар.

- Рычы падарыў - на шчасце.

Клайв настолькi стамiўся, што спаў як забiты, не маючы нават моцы пасмяяцца, успомнiўшы, як стары сядзiць на ўнiтазе ў прыбiральнi.

Ранiцай наступнага дня Клайв стаяў на другiм баку вулiцы насупраць музея, калi якраз перад паловай дзесятай з'явiўся бiлецёр. Да 9 гадзiн 35 хвiлiн у музей зайшлi толькi чатыры чалавекi, але Клайв больш не мог трываць, ён перайшоў вулiцу i купiў бiлет. Гэты раз бiлецёр выконваў таксама ролю кантралёра, звяртаючыся да наведвальнiкаў:

- Праходзьце, праходзьце. Нешта сёння ўсе позняцца.

Бiлецёр зайшоў усярэдзiну, уключыў спачатку адну частку асвятлення, потым пайшоў у другi канец будынка, каб паўключаць падсветку дыярам са шчыта ў калiдоры, у канцы якога якраз i быў пакой для пераапранання. I самае смешнае для Клайва, якi крочыў услед за iм, было тое, што бiлецёр не заўважыў нiчога незвычайнага, нават не звярнуў увагi на Мiлдрэд, якая сядзела ў ванне Марата ў капелюшы i палiто.

Сярод наведвальнiкаў былi пакуль што дарослая пара, падлетак гадоў чатырнаццацi ў красоўках, якi прыйшоў, вiдаць, адзiн, ды яшчэ мужчына. Яны без усялякiх эмоцый глядзелi на Мiлдрэд у ванне, нiбыта лiчылi гэта нармальным, i Клайв даўно б качаўся, гледзячы на ўсё гэта, у прыпадках смеху, калi б не так шалёна калацiлася сэрца i не зацiскала дух ад трывожнага чакання. Не выклiкаў здзiўлення таксама i мужчына з тварам у сасiсках i кiслай капусце. Клайв крыху расчараваўся.

Зайшлi яшчэ двое - мужчына i жанчына.

I вось, нарэшце, перад дыярамай з Вудра Вiльсанам адбылася першая рэакцыя. Адна жанчына, прытулiўшыся да мужавага пляча, спытала:

- А што, калi падпiсвалi перамiр'е, каго-небудзь застрэлiлi?

- Не ведаю. Я так не думаю, - няўпэўнена адказаў мужчына.

Смех проста раздзiраў Клайва; ён крутануўся на абцасах, каб хоць неяк стрымацца, яго распiрала ад усведамлення таго, што толькi ён ведаў усё пра тое, што здарылася, i нiхто больш. Зразумела, за гэты час сапраўдная кроў набыла ржавы колер. Зялёнае прэс-пап'е было скрозь заляпана крывавымi плямамi, i кроў капала з краю стала.

Жанчына ў другiм канцы залы, там, дзе знаходзiлася Мiлдрэд, раптам закрычала.

Мужчына засмяяўся, але хутка асекся.

Адразу ж усё пачалося. Завiшчэла жанчына, адначасова пачуўся крык мужчыны:

- О, Божа, гэта ж на самай справе!

Клайв убачыў, як у дыяраму палез мужчына, каб агледзець труп, якi ляжаў тварам у талерцы з сасiскамi.

- Кроў сапраўдная! Гэта - мёртвы чалавек.

Другi мужчына - наведвальнiк - грымнуўся аб падлогу. Ён страцiў прытомнасць. У залу мiтуслiва прыбег бiлецёр.

- Што тут здарылася?

- Некалькi трупаў - сапраўдныя!

Толькi цяпер бiлецёр зiрнуў на ванну Марата i нават падскочыў ад здзiўлення.

- Святая Багародзiца! Найсвенчы Божа! Гэта ж Мiлдрэд!

- I тут труп!

- I там таксама!

- Божа ж мой, трэба... трэба выклiкаць палiцыю! - крыкнуў бiлецёр.

З музея паспешна выйшлi мужчына i жанчына. Але астатнiя затрымалiся, шакiраваныя i загiпнатызаваныя тым, што здарылася.

Бiлецёр пабег у пакой для пераапранання, да тэлефона, i адразу ж Клайв пачуў адтуль крыкi, бо той убачыў чалавека за сталом, зразумела, васковага, а на стале - палову тулава Марата.

Клайв падумаў, што час вымятацца, i таму пацiху працiснуўся бокам праз натоўп людзей, якiя заглядалi ў дзверы, яны, вiдаць, хацелi наведаць музей i мусiлi чакаць, пакуль вернецца бiлецёр.

"Добра, - думаў Клайв. - Усё як мае быць. Нядрэнна. Зусiм нядрэнна".

У той дзень ён не збiраўся iсцi на працу, але раптам падумаў, што будзе разумней зайсцi i папрасiць выхадны. Мiстар Сiманс, як заўсёды, зрабiў кiслую мiну, калi Клайв сказаў, што дрэнна сябе адчувае, але калi Клайв схапiўся за жывот i зрабiў выгляд, што яму млосна, старэнькаму Сiмансу заставалася толькi згадзiцца. Клайв пайшоў з крамы, маючы ў кiшэнi ўсю тую наяўнасць, што ён змог атрымаць - каля дваццацi трох даляраў.

Клайв хацеў куды-небудзь далей ад'ехаць на аўтобусе. Ён падумаў, што можа аказацца пад падазрэннем, калi бiлецёр успомнiць пра яго частыя наведваннi "МУЗЕЯ МАДАМ ЦIБО", асаблiва калi прыгадае, што Клайв быў там напярэдаднi вечарам, але на самай справе гэта мала датычыла жадання праехацца на аўтобусе. Жаданне гэта было прымiтыўнае i, нейкiм чынам, неадольнае. Ён купiў бiлет на рэйс у заходнiм напрамку за восем даляраў з нечым, у адзiн бок. У вынiку каля 7 гадзiн вечара ён апынуўся ў даволi вялiкiм гарадку ў штаце Iндыяна - Клайв не звярнуў увагi на яго назву.

З аўтобуса вылезла некалькi пасажыраў, у тым лiку i Клайв. Яны апынулiся на аўтавакзале, дзе былi кафетэрыi i бар. Клайву карцела прачытаць газету, таму адразу ж ён накiраваўся да кiёска, што тулiўся ля ўваходных дзвярэй. Ужо на першых старонках кiдалiся ў вочы буйныя загалоўкi:

ТРАЙНОЕ ЗАБОЙСТВА Ў ВАСКОВЫМ МУЗЕI.

МАСАВАЕ ЗАБОЙСТВА Ў МУЗЕI. ТАЯМНIЧЫ ЗАБОЙЦА НАНОСIЦЬ УДАРЫ.

ТРЫ ТРУПЫ Ў ВАСКОВЫМ МУЗЕI.

Клайву найбольш спадабаўся апошнi падзагаловак. Ён купiў усе тры газеты i спынiўся каля стойкi бара, папiваючы пiва.

"Сёння ранiцай у 9 гадзiн 30 хвiлiн бiлецёр па прозвiшчы Фрэд Дж. Кармадзi i некалькi наведвальнiкаў "ВАСКОВАГА МУЗЕЯ ЖАХАЎ МАДАМ ЦIБО" - славутай мясцiны гэтага горада - натыкнулiся на тры сапраўдныя трупы, што былi сярод экспанатаў. Гэта былi забiтыя Мiлдрэд Вiэры, 41 год, Джордж О. Харчлi, 43 год i Рычард К. Макфадэн, 37 год. Усе яны служачыя музея. Абодва мужчыны загiнулi ад моцных удараў i нажавых ран, жанчына - ад удушэння. Палiцыя займаецца на месцы злачынства пошукам ключоў да яго разгадкi. Выказваецца думка, што забойствы адбылiся неўзабаве пасля дзесяцi гадзiн учора вечарам, калi трое служачых збiралiся iсцi дадому. Забойца або забойцы маглi быць сярод апошнiх наведвальнiкаў музея, якiя былi там перад закрыццём у 9 гадзiн 30 хвiлiн. Мяркуецца, што ён цi яны маглi схавацца дзе-небудзь у музеi, пакуль апошнiя наведвальнiкi не выйшлi з музея..."

Клайв быў задаволены. Ён усмiхаўся, папiваючы пiва. Схiлiўшыся над газетамi, ён хацеў тым самым ад усiх адгарадзiцца, каб нiхто iншы ў свеце не змог падзялiць з iм асалоду, але на справе было iнакш. Праз некалькi хвiлiн Клайв устаў i паглядзеў па баках, каб даведацца, цi чытае яшчэ хто-небудзь з мужчын i жанчын, што былi ў бары, тую самую iнфармацыю. Газеты чыталi два мужчыны, але Клайв не бачыў, цi пра яго яны чытаюць, бо газеты былi складзеныя.