Неизвестен Автор - Лiтаратурныя творы з казачнымi матывамi (на белорусском языке) Страница 12

Тут можно читать бесплатно Неизвестен Автор - Лiтаратурныя творы з казачнымi матывамi (на белорусском языке). Жанр: Детская литература / Прочая детская литература, год неизвестен. Так же Вы можете читать полную версию (весь текст) онлайн без регистрации и SMS на сайте «WorldBooks (МирКниг)» или прочесть краткое содержание, предисловие (аннотацию), описание и ознакомиться с отзывами (комментариями) о произведении.
Неизвестен Автор - Лiтаратурныя творы з казачнымi матывамi (на белорусском языке)

Неизвестен Автор - Лiтаратурныя творы з казачнымi матывамi (на белорусском языке) краткое содержание

Прочтите описание перед тем, как прочитать онлайн книгу «Неизвестен Автор - Лiтаратурныя творы з казачнымi матывамi (на белорусском языке)» бесплатно полную версию:

Неизвестен Автор - Лiтаратурныя творы з казачнымi матывамi (на белорусском языке) читать онлайн бесплатно

Неизвестен Автор - Лiтаратурныя творы з казачнымi матывамi (на белорусском языке) - читать книгу онлайн бесплатно, автор неизвестен Автор

Як толькi мама запалiла лямпу, мы ўбачылi, што квахтуха ўсхапiлася, сонныя кураняты зь пiскам рассыпалiся па кухнi, а ў кутку, на тым месцы, дзе яны сядзелi, застаўся шэры калючы клубок. Квахтуха пазнала яго, узлавалася i дзюбнула - моцна, балюча.

- Ну, вось, - казала мама, выносячы Тупчыка з кухнi, - вось ты i зарабiў. Бачыш, чаго табе захацелася, жэўжык.

Каб жэўжыку было весялей, я зьняў аднойчы iз сьцяны люстэрка i паставiў яго на падлозе. А ён тупаў па хаце i ўдзень, не баяўся нiкога. Падыйшоў да люстэрка, наставiў лычык, паглядзеў i надзьмуўся. Каб пастрашыць таго, што ў люстэрку. А той, што ў люстэрку, надзьмуўся таксама, i вось яны абодва разам зрабiлi:

- Пых!

Мы засьмяялiся, тата i я, а вожык вельмi зьдзiвiўся. Што такое?.. Паглядзеў, паглядзеў у люстэрца, асьцярожненька дакрануўся чмысiкам да шкла i як быццам усё зразумеў. Адыйшоўся i больш не глядзеўся ў люстэрка.

Тады тата сказаў мне:

- Лявон...

Заўсёды мяне называлi Лёнiкам, але як толькi тата хацеў пагаварыць зы мной, як з дарослым, ён гаварыў мне Лявон.

- Ведаеш што, Лявон, - сказаў ён тады, - давай мы выпусьцiм вожыка, га?

- А навошта? - зьдзiвiўся я.

- Як навошта? Ён пойдзе да iншых вожыкаў.

- Ну й што?

- Як што? Зробiць сабе хатку й будзе сабе жыць. I яму будзе там вельмi добра й весела, ня то што ў нас. Што ты скажаш, Лявон?

- I панясём яго з табой у лес? - спытаўся я.

- Навошта ў лес? Пусьцiм у грады, а ён ужо сам куды захоча, туды й пойдзе.

I мы занесьлi Тупчыка ў вагарод.

... Кажуць, што малы я быў вельмi пацешны, што ў той вечар я выйшаў на вулiцу i там, дзе стаялi мужчыны, сказаў:

- Добры вечар. Хочаце, дык я вам казку скажу.

- Ну, скажы.

I я сказаў:

- Жыў-быў вожык у лесе, а потым узяў ды памёр.

- Што, i ўсё?

- Ну, пэўна-ж усё.

- Дык што-ж гэта за казка?

- А я вам ня казку хацеў расказаць, а праўду.

I кажуць, што я расказаў iм пра Тупчыка, як яму цяпер весела, добра на волi.

Янка Брыль

ВЭТЭРЫНАР

Нашу Сiўку нешта трывожыла. Прыдзеш у хлеў пасьля ночы, дык пад нагамi ў яе кола вытаптана, як ля малатарнi, а сама яна пасусьлена ўся, пад пахамi мокра i грыва паплецена ў коскi, ды гэтак хораша, быццам знарок.

Прабавалi ўсялякай рады. Усiх шаптух абхадзiлi. Адна шаптуха параiла ўзяць чырвонай бульбы зь белымi вочкамi, якая завецца вар'яткай, нацерцi яе на тарку i мазаць Сiўку нанач. Другая параiла, каб апоўначы верхам на Сiўцы аб'ехаць тры разы навакол могiльнiка. Але нiшто не дапамагло.

Узлаваўся наш тата.

- Ну iх, - кажа, - з шаптухамi! Толькi ўсё сала ды крупы зьвёў. Паеду заўтра па вэтэрынара, што ён скажа, паглядзiм.

- Што ён табе паможа, вэтэрынар гэты! - засупярэчыла мама, ды тата сказаў ёй, што "не твая гэта справа", i паехаў. Чакалi мы, чакалi. Мама i стол заслала настольнiкам, i хату разы два перамяла, i хвартух новы падвязала. А ўжо толькi ўвечары лах-лах калёсы: узьязджае наш тата на двор. Уваходзiць у хату, а на руках у яго маленькi сiвенькi козьлiк.

- Вось вам i "вэтэрынар" - кажа тата. Разьвязаў казлу ножкi i пусьцiў яго на падлогу. У козьлiка - рожкi i пад мызачкай ледзь-ледзь пачалася бародка.

- Дык гэта ты - "вэтэрынар"? - скубануў я яго за бародку. А ён таўхель мяне рогам, i мы ўсе ў рогат: i тата, i мама, i я.

- Сiўку трывожыць ласiца, - кажа тата, - мне вэтэрынар сказаў. Казыча кабылу, каб яна бегала, спацела, а тады пот яе смокча. Ласiца вельмi казiнага паху баiцца, адразу ня пойдзе. А шаптухi нямаведама што раiлi. Туманяць вочы, дый толькi.

- Ну, будзем бачыць, - сказала мама тату, - што ты iз сваiм казлом вымудруеш.

А козьлiк, мусiць, ня ведаючы, што аб iм iдзе гутарка, скок на лаву, скок на стол, на ложак, а з ложка на печ. Стаў на комiне ды "ме-е-е-"! Першы раз, такiм тонкiм, дрыжачым голасам.

Ах ты, свавольнiк!

* * *

Памясьцiлi козьлiка зь Сiўкай разам.

З таго часу ласiца перастала Сiўку i ганяць, i косы заплятаць у грыве. Толькi козьлiк пасьля ночы стаiць цi ляжыць змучаны, сам ня свой, ды толькi тоненька, дробненька: "Ме-е-е!"...

- О бедны мой "вэтэрынар"! - жартую я, ды яму не да сьмеху. Пасьля-ж i яго пакiнула ласiца, зусiм адчапiлася. Спаць прымасьцiўся ён у Сiўчыным катуху, на сене. Сiўка спачатку пырхала на яго i тулiла вушы, а потым прызвычаiлася цi можа таксама ўцямiла, што ён яе "вэтэрынар".

Паiлi козьлiка малаком з бутэлькi, цераз соску. Угледзiць толькi - эх, бяжыць! Укленчыць i смокча, узяўшы соску на язык, толькi хвосьцiкам падрыгвае. Вельмi-ж я любiў падражнiцца зь iм гэтай бутэлькай з малаком. Як ён бегае за мной i мекае i тоўхаецца рожкамi ў каленi!..

Падрос козьлiк i вельмi-ж развалачыўся. Панадзiўся ў Пiлiпавы грады i ўсе капусныя высадкi абцерабiў. Ганяе яго цётка Марта i лаецца: "А каб цябе так ды гэтак!".

А дома ў нас панадзiўся ў каморку, па крупы. Так сабе клямку рогам - раз, дзьверы таўхель, ськiне вечка з кубельца i чаў-чаў-чаў - есьць, толькi бародкай трасе. А то хлеб знойдзе, усе боханы паабгрызае. Проста рады няма. "А каб цябе воўк заеў!" - лаецца мама. А ён забяжыць за вугол ды толькi бародку сваю высуне, цiкуе. Век-жа ня будзеш стаяць, пойдзеш, а ён тады зноў - дэб, дэб - iдзе назад.

А хiтры, хiтры!

Зьбяруцца каля нас мужчыны на вулiцы, гутараць, кураць. А ён - тыц у тое кола iз сваёй барадой, стаiць i слухае таксама. Я да яго з надворку цi з вакна:

- Эй ты, "вэтэрынар"!

А ён адвернецца - "ме-е-е!" - i слухае далей.

- Дайце вы яму, дзядзькi, закурыць! - крычу я, а мужчыны сьмяюцца. Нехта зачэпiць яго, ды ён толькi рогам штурхне i зноў слухае.

Ах ты, барадаты!

* * *

Тата паехаў да цёткi Марыi i прывёз назад нашага Жука.

Наша цётка - удава, жыве на водшыбе й вельмi-ж баiцца зладзеяў. Прыстала да таты ўвосень, i ён даў ёй Жука на ўсю зiму.

Вярнуўшыся дахаты, Жук доўга ня мог супакоiцца, прызвычаiцца зноў. Ляжыць навязаны, маўчыць, маўчыць, а потым - "воў, воў, воў" - пачынае выць ад сумных думак.

Козьлiк зь iм спачатку не сябраваў. Усё валочыцца недзе цi лазiць па дварэ, таксама сумуе. У нас вароты новыя, заложым падваротню, дык i ня вылязе нiяк. Прыйдзе да Жукавай будкi, брэнькае, брэнькае па ёй рагамi, разбудзiць Жука, узлуе. Той толькi з будкi - "ррр!". Ды так ужо казёл абрыдзеў сабаку сваiм прыставаньнем, што Жук аднойчы ня стрываў ды хваць яго з будкi за бараду! Упяўся мой "вэтэрынар", аж вочы выпулiў, ды дзiкiм голасам - "Ме-е-е!"

- Ой, барада барада!- крычу я, бягучы ад хаты. Вызвалiў яго ад Жука, а ён мне за гэта рогам ды пад бок. А пасьля разагнаўся, каб стукнуць, ды я сьхiлiўся ўбок.

Бiцца як навучыўся нягоднiк! Мама несла ваду на каромысьле, а ён гэта ззаду падкраўся ды зьнячэўку як стукне ёй пад каленi - ажно прысела i ваду разьлiла. Каралi мы яго за гэта, а ўсяроўна не адвык.

Пасьля-ж яны з Жукам здружылiся так, што аж дзiва. Падыйдзе козьлiк да будкi - брэн, брэн рагамi, а Жук спачатку толькi - "гррр!". А потым-такi раскатурхаецца, вылязе з будкi, панюхаюцца на прывiтаньне i пайшлi гайсаць вакол двара! Палётаюць, нацешацца i да сенцаў. Стаяць абодва каля дзьвярэй, чакаюць, каб iм чаго далi. "Вэтэрынар" дык той проста прэцца ў хату цi ў кухню сам, а Жук толькi хвастом павiльвае кажнаму, хто нi выйдзе. Гэты хоць трохi сораму меў: яму скажы, дык паслухае, згорбiцца i ў будку; прынясеш есьцi твая ласка, а не - дык i так будзе спаць. А козьлiк - ого!

I вось аднойчы яны раптам зьнiклi абодва. Апоўднi толькi прыбягае Жук адзiн. Вiляе, вiляе хвастом, быццам нешта хоча сказаць, ды ня можа.

- Дзе-ж ты, нягоднiк стары, козьлiка дзеў? - накiнулася мама. - Скавычы вось цяпер, як сабака, адзiн. Сорамна, цьфу!

I што-ж, Жук i праўда стулiўся, прыгорбiўся, быццам ад сораму, i моўчкi палез у будку.

* * *

Дзень няма козьлiка, другi няма, цэлы тыдзень няма. Мы ўжо так i падумалi, што ён зьгiнуў назаўсёды.

Аднак на другiм ужо тыднi дачуваемся, што наш "вэтэрынар" жывы, што ён ажно ў Лядах - трэцяй вёсцы ад нас па дарозе да цёткi Марылi. Вось лiха няўжо яны йшлi туды?..

Я гэта за кiёк i пайшоў у Ляды, кiлёмэтраў зь пяць па гасьцiнцы. Прышоў, iду па вёсцы. Хацеў толькi каго-небудзь спытацца, дзе тая Янкава Стэпка жыве, у якой апынуўся козьлiк, ажно бачу: на нейчым дварэ, у садку, стаiць мой "вэтэрынар!" Стаiць пад яблыняй дыбка i ўсьпiнаецца, каб дастаць на галiнцы лiсток. А вокал яго дзецi.

- "Вэтэрынар!" - гукнуў я яшчэ ад варот. А ён - пазнаў, нябось, - ме-е-е!" - i бяжыць мне насустрач.

- А што, паслухаў, схадзiлi? У прочкi хацеў уцякаць!

А ён штурхель мне рагамi. Таксама хацеў-бы нешта сказаць ды ня можа.

Вышла з хаты жанчына, тая самая, мусiць, Янкава Стэпка, ды кажа:

- Гэта-ж я вось раненька вышла на вёску, а ён ляжыць на мастку i ўцякаць не ўцякае. Замарыўся, вiдаць. Я гэта за рогi яго ды дахаты. А чорны сабака таксама, мусiць, ваш - за мною "грр!". А я гэта хвартух расьперазала ды як махну на яго, дык ён i пабег ад мяне. Доўга круцiўся каля нашай хаты, пакуль малыя, каровы гонячы, не патурылi яго зь вёскi. А гэты, вось бачыш, прывык.

Цётка, дык тая нiчога, - бяры, - кажа, калi ён ваш, - але ад малых я ледзь адпрасiўся: прывыклi да казла, не аддаюць.

Начапiў я козьлiку аборачку на рогi i павалок з двара.

Мне дахаты сьпяшацца трэба, а "вэтэрынар" - хоць ты яму што хочаш: дрэ-дрэп ды годзе. Папасу я яго трохi каля прысад i далей. Ужо зусiм пад вечар дабрылi мы дахаты.

Перейти на страницу:
Вы автор?
Жалоба
Все книги на сайте размещаются его пользователями. Приносим свои глубочайшие извинения, если Ваша книга была опубликована без Вашего на то согласия.
Напишите нам, и мы в срочном порядке примем меры.
Комментарии / Отзывы
    Ничего не найдено.