Пьер Буль - Планета малпаў (на белорусском языке) Страница 10

Але я не адразу звярнуў позiрк на забiтага - уся мая ўвага была скiраваная на гарылу. Я пiльна сачыў за ёю з таго самага моманту, як яна пачула шоргат, i быў дужа ўражаны багаццем яе мiмiкi: спачатку на мордзе ў гарылы чыталася напружлiвае чаканне паляўнiчага, якi пiльнуе дзiчыну, потым жорсткая радасць ад удалага стрэлу, а сама дзiўнае ва ўсiм гэтым было тое, што малпа выяўляла свае пачуццi гэтаксама ж, як i чалавек. Вось гэта i ўразiла мяне больш за ўсё: у вачах у гэтай жывёлы свяцiўся розум, якога зусiм не было ў людзей Сароры.

Але пачуццё небяспекi, што пагражала мне самому, хутка адагнала маё здзiўленне. Стрэл прымусiў мяне зноў глянуць на ахвяру, i я стаў сведкам яе перадсмяротнай агонii. Потым я з жахам заўважыў, што ўся прасека завалена чалавечымi целамi. Знiклi мае апошнiя iлюзii наконт убачанага. Крокаў за сто ад першай гарылы я заўважыў другую, адзетую гэтаксама ж. Гэта была аблава, фантастычная аблава, у якой паляўнiчыя былi малпы, растаўленыя ў ланцуг з аднолькавымi iнтэрваламi, а дзiчынаю - такiя ж, як я, людзi, мужчыны i жанчыны, чые голыя целы, прастрэленыя, скурчаныя, застылыя ў сама дзiкiх паставах, валялiся на скрываўленай зямлi. I сам я быў дзiчынаю!..

Не вытрымаўшы жудаснага вiдовiшча, я адвёў позiрк ад прасекi. Лепш ужо было глядзець на карыкатуру - i я зноў пачаў назiраць за гарылаю, якая перакрывала мне шлях наперад. Яна павярнулася, i я ўбачыў за яе спiнаю другую малпу, якая стаяла ззаду, бы слуга каля свайго гаспадара. Гэта быў шымпанзэ, шымпанзэ маленькага росту, вiдаць, яшчэ малады, але, клянуся, шымпанзэ! Адзеты ён быў праўда, не так вытанчана, як гарыла, а ў простую кашулю i штаны, аднак спрытна спраўляўся са сваiмi абавязкамi, якiя адразу ж сталi мне зразумелыя, калi гарыла працягнула яму стрэльбу, а ён падаў ёй другую, зараджаную. Потым шымпанзэ хутка дастаў з патранташа на поясе патроны, якiя блiснулi ў промнях Бетэльгейзе, i, перазарадзiўшы першую стрэльбу, зноў заняў сваё месца ззаду гарылы.

Усе гэтыя ўражаннi абвалiлiся на мяне ўмомант. Я спрабаваў абдумаць iх, прааналiзаваць, але часу на гэта не было. Левэн ляжаў побач са мною, здранцвелы ад страху, i нiчым не мог мне дапамагчы. Небяспека ўзрастала з кожнай секундаю. Загоншчыкi наблiжалiся. Гвалт i крыкi, усчатыя iмi, аглушалi. Нас ахапiла панiка, як дзiкiх звяроў, як гэтых няшчасных людзей, што прабягалi мiма нас. Племя, як выявiлася, было намнога больш люднае, чым я думаў, таму што мужчыны i жанчыны ўсё яшчэ выскоквалi на прасеку, дзе iх чакала жахлiвая смерць.

Аднак не ўсiх. Спрабуючы трымаць сябе ў руках, я назiраў з вышынi пагорка за паводзiнамi ўцекачоў. Большасць, звар'яцеўшы ад страху, з гвалтам ламiлася напрасткi праз кусты, даючы такiм чынам знаць пра сябе малпам, якiя расстрэльвалi людзей ва ўпор. Але некаторыя паводзiлi сябе больш асцярожна, як старыя кабаны-секачы, што пабывалi ўжо ў многiх аблавах i навучылiся ўсялякiм хiтрыкам. Гэтыя ўцекачы нячутна падбiралiся да прасекi, замiралi, чакаючы, пакуль блiжэйшы паляўнiчы адвернецца - i адразу ж выскоквалi з кустоў, iмгненна перасякаючы смертаносную зону. Многiм удавалася перабегчы праз усю прасеку i знiкнуць у непраглядным зараснiку на другiм баку.

Магчыма, гэта быў наш адзiны шанц на ўратаванне. Я зрабiў Левэну знак рушыць услед за мною i папоўз да апошнiх кустоў перад прасекаю. Але калi мы дабралiся да iх, мяне ахапiла раптам недарэчнае абурэнне. Як гэта я, чалавек, буду хiтрыць, каб падмануць малпу? Каб не абразiць сваёй годнасцi, я павiнен зараз жа ўстаць i палкаю адлупцаваць жывёл. Аднак жудасны гармiдар, якi ўсё нарастаў, прагнаў iдыёцкi настрой.

Паляванне канчалася. Грукат стаяў такi, што можна было звар'яцець. Загоншчыкi былi ўжо ў нас за спiнаю. Я паспеў разгледзець праз лiстоту аднаго з iх. Гэта была вялiзная гарыла, якая галасiла i ўлюлюкала ва ўсё горла, стукаючы палкаю па ствалах дрэў. Мне яна здалася яшчэ больш страшнай, чым гарыла-паляўнiчы. Левэн увесь затросся, ажно зашчоўкаў зубамi, а я, затаiўшы дыханне, чакаў зручнага моманту, каб кiнуцца да гушчару.

I тут мой няшчасны таварыш, сам таго не ўсведамляючы, уратаваў мяне сваёй неасцярожнасцю. Зусiм страцiўшы галаву, Левэн ускочыў, безразважна кiнуўся бегчы i апынуўся на адкрытай прасторы акурат перад дулам блiжэйшага паляўнiчага. Адбегчы далёка яму не ўдалося. Стрэл нiбыта пераламаў яго напалам, i Левэн звалiўся побач з трупамi астатнiх уцекачоў. Мне не было калi аплакваць яго. Сцiснуўшыся ў камяк, я вычакаў, калi гарыла аддасць стрэльбу слузе на перазарадку, i, выскачыўшы з кустоў, кiнуўся бегчы цераз прасеку. Я бачыў, быццам у сне, як гарыла таропка схапiла зараджаную стрэльбу, але перш чым яна паспела прыцэлiцца, я паспеў нырнуць у зараснiк. Я пачуў яе крык, мусiбыць, яна лаялася, але мне было не да абдумвання гэтай новай недарэчнасцi.

Перамога была за мною. Душа мая ганарлiва трыумфавала - ува мне зноў загаварыла прынiжанае самалюбства. Я бег з усiх ног далей ад крывавай бойнi, i неўзабаве крыкi загоншчыкаў за маёй спiнаю змоўклi. Я выратаваўся.

Выратаваўся? На жаль, я недаацанiў злой хiтрасцi малпаў Сароры. Не прабег я i сто метраў, як спатыкнуўся i адразу ж наляцеў на нейкую перашкоду на маiм шляху, схаваную ў зараснiку. Гэта была расцягнутая над зямлёю сетка з буйнымi ячэйкамi i кашалямi, у адным з якiх я i заблытаўся. I не адзiн я трапiў у гэтую пастку. Сетка перакрывала досыць шырокую паласу лесу, i ў ёй боўталiся няўдалыя ўцекачы, якiя здолелi ўратавацца ад расстрэлу на прасецы. Адчайныя рыўкi сеткi i злосны вiск вакол мяне найлепшым чынам давялi мне ў лiчаныя iмгненнi марнасць iх намаганняў выбрацца на волю.

Калi я адчуў сябе ў пастцы, мною авалодала сляпая, звярыная лютасць, мацнейшая за страх, i я страцiў усякую здольнасць разважаць. Наадварот, нiбыта звар'яцелы, рабiў якраз тое, што разумнаму чалавеку нiяк было нельга рабiць: кiдаўся ў сетцы з боку ў бок, спрабуючы вырвацца, пакуль не заблытаўся канчаткова, так, што ўжо i паварухнуцца не мог. Мне засталося толькi моўчкi чакаць, спадзеючыся на лiтасць малпаў, якiя, я чуў, падыходзiлi ўжо да нас.

Раздзел Х

Калi я ўбачыў, што да нас наблiжаюцца малпы, мяне ахапiў смяротны жах. Пасля таго, чаму давялося стаць сведкам, здалося, што гэтыя жорсткiя стварэннi зараз жа пачнуць знiшчаць палонных.

Наперадзе iшлi паляўнiчыя, усе гарылы. Я заўважыў, што яны без зброi, i ў душы ў мяне зацеплiлася надзея. За стралкамi да нас кiравалiся слугi i загоншчыкi, сярод якiх, апроч гарыл, было прыблiзна столькi ж шымпанзэ. Стралкi трымалiся вяльможна, быццам сапраўдныя арыстакраты. Яны былi ў цудоўным гуморы i, вiдаць, не мелi да нас нiякiх благiх намераў.

Нялёгка мне было прывыкнуць да ўсiх парадоксаў гэтай планеты, каб напiсаць падобную фразу, не задумваючыся над яе недарэчнасцю! Толькi ж менавiта так усё i было! Гарылы выглядалi сапраўднымi арыстакратамi. Яны весела перагаворвалiся на незразумелай, але досыць выразнай мове, а мiмiка iх перадавала ўсе адценнi чалавечых пачуццяў, сляды якiх я так марна спрабаваў адшукаць на твары ў Новы.