Василий Головачев - Волат на дарозе (на белорусском языке) Страница 2

- Гэта мы за адну хвiлiну! А на караблi цябе агледзяць медыкi КАВС. Як жывы экспанат. Не пярэчыш?

Грэхаў не пярэчыў.

- Але я яшчэ не ўсё сказаў, - прыжмурыўся Сташэўскi. - Я таксама думаю, як i чараянка твая, што ты здаровы, таму скажу адразу: вылятаем мы ў раён туманнасцi Чорная ружа, зорка Цiна, планета Тартар. Па каналах Кiраўнiцтва абвешчана трывога: планета смяртэльна небяспечная для чалавека, неабходна наша ўмяшанне. Код трывогi - жыццё людзей! I ўлiчы - там будзе вельмi нясоладка.

"А дзе бывае соладка? - падумаў Грэхаў. - Там, куды пасылаюць нас, заўсёды горка i цяжка. I небяспечна. Навошта ён гэта кажа? Думае, я адмоўлюся? Неразумна..."

- Я выбраў цябе, - працягваў Сташэўскi, - бо... словам, бо я ведаю. Праўда, паглядзеўшы на цябе, там могуць мяне няправiльна зразумець, яны ж не ведаюць, што табе ўжо дваццаць восем, а не тыя пятнаццаць гадоў, на якiя ты выглядаеш.

- Гэта жарт з барадой, Святаслаў. Ты можаш толкам сказаць, што нас чакае?

Сташэўскi пацiснуў плячыма, павярнуўшы напаўпаварота сваё грувасткае тулава.

- Звычайны выратавальны рэйд. Ну не зусiм звычайны, вядома. Пацярпi, у караблi пра ўсё даведаешся. Аднак давай хутчэй... Дождж сцiхнуў, сталася куды святлей, над лесам, кiламетраў за пятнаццаць, блiснуў у белаватай смузе спiчак лячэбнага цэнтра.

* * *

У раёне тэты Лiры, на прамежкавай станцыi, карабель падабраў групу асаў, узначальваў якую, на радасць Грэхава, Дыега Вiрт. Яны прагаварылi ўсе тры гадзiны падрыхтоўкi i палёту трансгала да Тартара, таму калi Сташэўскi зайшоў у каюту i пацiкавiўся, цi знаёмы Грэхаў з iнфармантам па Цiне i яе адзiнай планеце, той толькi вiнавата апусцiў галаву.

- Та-ак, - працягнуў Сташэўскi, зiрнуў на гадзiннiк i ледзяным тонам нагагаў яму дакладнае значэнне слова "дысцыплiна".

Выходзячы, ён забраў з сабой Дыега, якi падмiргнуў Грэхаву, а той прыладзiў крышталь iнфарманта ў свой iнфармблок i стаў таропка "перагортваць" запiсы, спадзеючыся за паўгадзiны да фiнiшу разабрацца ў матэрыяле хоць бы ў агульных рысах.

Тартар быў адкрыты выпадкова ў сто семдзесят чацвёртым годзе, гэта значыцца год назад, сумна вядомай экспедыцыяй да ядра Галактыкi, яе галаўным караблём "Спiр" з камандзiрам Яраславам Грантам... Грэхаў перастаў успрымаць тэкст, праслухаў некалькi фраз, не зразумеўшы iх сэнсу, i тут толькi ўспомнiў, адкуль яму знаёмае iмя камандзiра - Грант. Чарыянскi санаторый... мокры ад дажджу лес... дзве постацi, якiя нетаропка брыдуць па кароткай густой траве, сiвы мужчына i кволая жанчына... Дык вось хто адкрыў Тартар - Яраслаў Грант! Iронiя лёсу звяла iх разам i развяла, а чакае Грэхава выратавальны рэйд на адкрытай Грантам планеце, небяспечнай планеце...

Нейкi час ён сядзеў, бяздумна ўключаючы i выклключаючы iнфармблок, потым уздыхнуў i стаў слухаць далей. Са скорагаворкi чытаючага аўтамата ён зразумеў, што экiпаж карабля амаль увесь загiнуў (вось яна, траўма Гранта), ратуючы людзей, што былi на зоркалёце "Магiканiн", якi невядома як апынуўся на планеце. Яны ўратавалi двух, але загiнулi самi...

"Што ж, я разумею цябе, Грант, гэта цяжка. Але ты абвiнавацiў сябе ў iх гiбелi, i ў гэтым я з табой не згод ны. Ты быў камандзiр, а калi ў табе загаварыў проста чалавек, якi спалохаўся адказнасцi, ты забыўся, што камандзiр таму i камандзiр, што боль свой ён абавязаны хаваць у сабе. Зрэшты, не ведаю, цi вытрымаў бы я..."

Грэхаў раптам зразумеў, што не слухае запiс, i раззлаваўся. Хуценька пракруцiўшы запiс назад, пусцiў яго зноў.

- ...атмасфера: вадарод, семдзесят тры працэнты, гелiй, пятнаццаць, кiсларод, азот, неон, аргон... (вiдаць, ужо дадзеныя па планеце). Пароды мацерыка... (гэта потым). Акiяны (...таксама потым). Так, вось яно, галоўнае... Утварэннi, як мяркуецца, штучнага тыпу, названыя Гарадамi. Актыўнае жыццё ў насычанай радыяцыяй атмасферы... Гiпотэза ўнiверсалiста Сергiенкi: негуманоiдная цывiлiзацыя. Гiпотэза ўнiверсалiста Гiлкоўскага: супольнасць гнотабiёнтаў - арганiзмаў цi калонiй арганiзмаў, якiя жывуць у поўнасцю вядомых i кантралюемых варунках...

Далей прачытаць запiс Грэхаву не ўдалося. Карабель выйшаў на сiлавую падушку стартадрома доследнай Станцыi, i па адсеках пайшоў пявучы сiгнал адбою гатоўнасцi. Пакуль рупныя гномiкi - робаты тэхнiчнай службы - правяралi корпус карабля i рухавiкi на астаткавую дэфармацыйную няўстойлiвасць, ён разглядаў планету ў перыскоп без оптыкi. З вышынi Станцыi яна здавалася пушыстым палевым элiпсоiдам з крыламi жамчужнага зiхцення - там, дзе нябачнае зараз свяцiла асвятляла атмасферу; Станцыя якраз праходзiла над начным бокам Тартара. "Змрачнаватая назва для планеты", - падумаў ён мiмалётна.

- Экiпажу на выхад! - вымавiў дынамiк гучным голасам, i ён паспяшаўся з каюты.

У шырокiх светлых калiдорах Станцыi было нашмат менш народу, чым ён чакаў. Зрэдку сустракалiся навуковыя супрацоўнiкi вышэйшых рангаў, цвет навукi Зямлi, у аднолькавых светла-блакiтных з зялёнымi змейкамi шчыгульных гарнiтурах. Толькi эмблемы на грудзях i на рукавах у iх былi розныя. Грэхаў з цiкаўнасцю праводзiў вачыма спецыялiстаў фiзiкi прастораў, бо сам колькi гадоў назад яшчэ насiў iх эмблему: пунсовы дыск, перакрэслены залатой стралой i аточаны роем срэбраных iскраў. Але ўсе твары былi незнаёмыя, i лёгкi смутак закраўся ў сэрца: падзеi мiнулага заўсёды згадваюцца з сумам, не катастрофы, вядома, хоць катастрофы суправаджалi яго з дня нараджэння, такi ён ужо "ўдачлiвы" па-свойму чалавек.

Загледзеўшыся на гурт тэхнiкаў, што валаклi па калiдоры грувасткую скрыню (няма грузавых аўтаматаў, цi што?), Грэхаў торкнуўся ў спiну Вiрта i хутка ступiў убок. Перад iмi стаяў начальнiк сектара КАВС Кротас i ўважлiва разглядваў iх сваiмi светлымi вачыма. Побач з iм, крывячы худы нервовы твар, стаяў незнаёмы Грэхаву чалавек у шэрым аднатонным трыко без усялякiх эмблем i значкоў. Ён быў сiвы, маленькi, танклявы, ад крывой усмешкi беглi па твары маршчынкi, i нiяк нельга было дакладна вызначыць яго ўзрост.

- Грэхаў? Рад вас бачыць... э-э, жывога i здаровага.

- Дзень добры, - прамармытаў ён. - Даруйце, дзякуй.

Сiвы нахiлiў галаву, i Грэхаў прачытаў усмешку ў яго непранiкальна чорных вачах. Выручыў Грэхава Сташэўскi. Ён падышоў да iх аднекуль збоку, некалькi iмгненняў глядзеў на сiвога з няпэўнай мiнай на твары, потым рэзка працягнуў руку i адрывiста кiнуў:

- Наш праваднiк? Я - Сташэўскi, Святаслаў.

- Малчанаў, Эвальд, - нечакана ракатлiвым басам адказаў сiвы, i Кротас, што стаяў побач, з незразумелай палёгкай уздыхнуў.

- Хадземце. А шостай пасяджэнне навуковай рады. Спадзяюся, вы не галодны?

- Не, - коратка адказаў Сташэўскi.

Iх маўклiвую групу праводзiлi вачыма - усе ведалi, што прыбылi выратавальнiкi, - а Грэхаў, машынальна адказваючы на прывiтаннi, спрабаваў успомнiць, дзе яму ўжо сустракалася гэтае прозвiшча - Малчанаў.