Леонид Панасенко - Пралюбадзейства (на белорусском языке) Страница 2

Але ўвесь час, пакуль адбывалiся гэтыя дзеяннi, Мастак неадчэпна думаў пра сваё позняе i нейкае, як i ўсё яго жыццё, безнадзейнае пачуццё.

Хто ведае, калi гэта пачалося?..

Ён доўга жыў сам па сабе, меў зносiны з навакольным светам толькi па патрэбе i наiўна лiчыў, што добра ведае яго, ну а жанчын - тым болей: пустыя, хлуслiвыя, крывадушныя; яшчэ горш, калi Бог дадаў у гэты вiнегрэт крыху розуму цi характару. Як нi дзiўна, ён шкадаваў iх, як шкадаваў дзяцей i звяроў, адчуваў патрэбу ў iх, бо асабiстае жыццё яго не склалася, i адначасова пазбягаў.

Вось такi ён прыйшоў у Майстэрню, дзе сустрэўся з светласкураю жанчынаю-рэстаўратарам, разумнаю i начытанаю, з задавальненнем гаварыў з ёю на розныя тэмы i, як i многiя iншыя, лiчыў яе "сваiм хлопцам". Разам палiлi, пiлi каву... Пазней, праз паўгода, яна з'ехала ў доўгую камандзiроўку. Ён засумаваў, але сапраўднай прычыны сваёй душэўнай тугi не зразумеў, бо iх, гэтых прычын, заўсёды было шмат. Тыднi праз тры яна патэлефанавала з далёкага горада (здаецца, ён нешта прасiў купiць, проста так, як просяць многiя, - каб сябры не забывалi), i ён задыхнуўся, пачуўшы яе голас, а вусны яго раптам самi па сабе загаварылi ў слухаўку забытыя словы: каханая! Родная! Адзiная!

Потым яна вярнулася з камандзiроўкi, i пачалася новая фаза iх адносiн - на жаль, без якiх-небудзь звычайных у такой сiтуацыi дзеянняў.

Гэта былi размовы, у якiх Мастак адразу заблытваўся, як у завеi, часцей за ўсё яго маналогi, з якiх яна выбiрала сказ цi слова i нешта адказвала, а калi ён нарэшце прыстасаваўся да яе манеры зносiн i стаў пiльна ўзважваць кожнае слова i фразу, вяртаючыся да iх, Рэстаўратар аднойчы заявiла: "Вы выдзiраеце з размовы асобныя кавалкi".

Сказанае i нясказанае, пачутае i непачутае ў адказ тоўпiлася цяпер у яго ўзбуджанай памяцi, загаралася, апякала то надзеяй, то болем, часцей болем, занадта часта:

"Я не магу без цябе, разумееш?!"

Маўчанне.

"Паслухай. Нехта ж павiнен гаварыць табе вар'яцкiя словы, цалаваць вочы, цалаваць тваю скуру, каб яна не звяла".

Агульныя словы - i камяк у горле, i няма чым дыхаць.

"Тое, што душа прачнулася, - не бяда. Але яна абудзiла i гэтае нiкому не патрэбнае цела. Разумееш, ёсць туга, самота цела. Яно раптам успомнiла, што яно таксама жывое. Не, не - я не дамагаюся цябе. Хоць i не хачу падманваць: няма ў свеце жанчыны, жаданай больш за цябе".

Маўчанне.

"Няхай пакахае з лiтасцi, з мiласэрнасцi. Яна ж добрая. Яна абавязкова пашкадавала б чужое заплаканае дзiця... Гордасць? Пляваць. Я мiлаваў бы яе так, я знайшоў бы такiя словы... не ведаю цяпер - якiя, але ранiцай яна не змагла б пражыць без мяне нi хвiлiны".

"Ты пазбягаеш мяне". - "Я не пазбягаю, я бягу ад вас". - "Не збягай так хутка. Не знiкай назаўсёды. Ну, знiкнеш ты. А потым раптам адчуеш, што я патрэбны табе. I прыйдзе твая чарга пакутаваць, разумееш?! Я не хачу гэтага..."

Маўчанне.

"Што здарылася, родная? Чым я цябе напалохаў, адштурхнуў? Чым пакрыўдзiў? Няўжо можна пакрыўдзiць каханнем? Я ж ведаю, адчуваю - я не чужы табе. Чаму ты так балюча б'еш - кожны раз наводмаш? Мы ўжо не маладыя, адзiная мая. Ты не хочаш пра гэта думаць? Ты адчуваеш сябе вечнаю i юнаю? Цудоўна! Менавiта такою я i бачу цябе. I ўсё ж такi ўявi: а раптам я апошнi, каму ты па-сапраўднаму патрэбная?! А можа, наадварот - першы?"

Маўчанне.

"Растлумач мне толькi адно: чаму? Чаму ты не можаш адказаць на маё пачуццё? Ёсць дзве прычыны, памiж якiмi бездань. Або я не любы табе, чалавек з натоўпу, iнакш кажучы, Чужы. Скажы гэта - i я знiкну з твайго жыцця. Або iншае: ты не вольная, лёс абставiн, безнадзейнасць нашых адносiн, боязь, што яны могуць нашкодзiць нашым дзецям".

Маўчанне.

Мастак выйшаў на лоджыю, запалiў.

Цёплыя нябёсы, з якiх ён дзве гадзiны таму вярнуўся, дыхалi ледзь чутным водарам квiтучай лаванды. Там, за дамамi, яе цэлыя палеткi. Ён адразу ўявiў, як напiсаў бы Яе, голую, у свiтальных промнях сонца, сярод бэзавай смугi суквеццяў - яна лунае ў гэтым адчувальным i адначасова эфiрным тумане. Не, не лунае, - падумаў Мастак, успомнiўшы яе манеру адзявацца, усю яе постаць. - Не, лунаць на карцiне яна не можа, бо нi дух яе, нi яе сарамлiвае цела не створаны для гэтага. Яна - зямная, таямнiчая. На карцiне яе цела будзе вырастаць са сцяблiн, прадаўжаць iх, а грудзi - вось што будзе лунаць! - будуць збiраць залацiстымi ад пылку саскамi, - вось яны, пацяжэлыя вечаровыя пчолы, фiялетавы нектар.

Прывiд быў такi яркi, што Мастак застагнаў.

- Што з табою? - спыталася жонка, адарваўшы позiрк ад тэлевiзара, дзе iшоў дэтэктыў пра маёра Земана.

- Балiць... - неакрэслена адказаў Ён i прычынiў балконныя дзверы.

I зноў у памяцi замiльгалi блiкi яе ўсмешак, рэха слоў, водблiскi мiнулых думак.

"Жаданая мая... адзiная... Я так баюся слоў, хоць ты, напэўна, лiчыш мяне пустым балбатуном. Што адбываецца? Ты ўжо не збягаеш - ты пазбягаеш мяне, быццам я... Я не разбуральнiк. Хай будзе сям'я. Твая, мая... Я згодны на ўсё. Кветка мая духмяная, восеньская мая... Мiльёны людзей на зямлi кахаюць адно аднаго па-за шлюбам..." Маўчанне.

"Дапамажы мне. Нiчога не абяцай, нiчым не абдорвай. Скажы толькi: "Ты мне патрэбны", - i я буду шчаслiвы. Было ж нешта той, мiнулай зiмою. Нешта ў табе пацягнулася насустрач - я ж бачыў, памятаю. Што змянiлася, любая?!"

Маўчанне.

"Яна паводзiць сябе так, быццам я вiнаваты ва ўсiх яе жыццёвых расчараваннях i крыўдах (я не ведаю iх, не слухаю плётак i не веру iм). Адчуванне такое, быццам я расплачваюся за чужую здраду. Балюча, горка, прыкра... Я цяпер кожны дзень хаваю па надзеi. Гэта ўсё роўна, што хаваць самога сябе, толькi па частках".

"Не збягай назаўсёды, каханая!"

"Я ведаю, што трэба зрабiць: не гаварыць нiякiх слоў, моўчкi ўзяць тваю галаву ў далонi, пацалаваць вочы, прытулiцца шчакою да шчакi - i ты абавязкова адкажаш, i ўсё вырашыцца. Але я баязлiвец. Пракляты баязлiвец. Я баюся, што ты можаш спалохацца, адштурхнуць, заплакаць, i тады ўсё будзе скончана, усё загiне. Не застанецца нават таго малога, што ёсць цяпер. Не застанецца надзеi".

Маўчанне.

"Часам мне здаецца, што ты - рыба, русалка. Спрадвечна халодная, раўнадушная, ненароджаная жанчына. Ты нарадзiла дзяцей, але ўсё роўна нiчога не разумееш у каханнi. Прабач, калi гэта не так".

Маўчанне.

"Так, я ненармальны, псiх. Але i ты, павер, вельмi дзiўны чалавек. Ты як тая "чорная скрынка", што застаецца цэлая ў авiякатастрофах. Ты рэч у сабе. Навошта? Дзеля чаго? Каму ты адкрытая? Сабе? Не веру. Можа, Богу? Але што яму, далёкаму, да цябе, да мяне, да маiх пакутаў?! Як жахлiва не ведаць: гульня цi пачуццё, забарона цi капрыз, прынцып цi... Што я наогул ведаю пра цябе? Вось пра сябе дакладна ведаю - псiх. Кожны нармальны чалавек даўно б адступiўся... Што яшчэ мяне трымае i мучыць, дык гэта падазрэнне: а раптам ты яшчэ больш ненармальная, чым я, раптам табе балючай, горш, у што я, шчыра кажучы, не веру".