Сергей Давидович - Замалёўкi (на белорусском языке) Страница 23

Крыўдна, горка, сумна i балюча бачыць, як пакутуе твой сябар, як безгаспадарча, бескантрольна, за хвiлiны знiшчаецца тое, што "выкормлiвалася" зямлiцай дзесяцiгоддзямi.

Напрыклад, адразу за Жукаўкай злева, як ехаць з Менска па Даўгiнаўскаму шляху, быў прыгожы дубовы гай. Гэты гай налiчваў каля ста дубоў. Унiкальнае месца!

Праз дарогу, справа ад Даўгiнаўскага шляху, да рэвалюцыi была карчма, заезджы двор, жылi людзi - так званае Здарэнне. Думаю, што, часцяком ездзячы па згаданаму шляху, i Ядвiгiн Ш., i Янка Купала не мiналi здарэненскую карчму, бачылi падрастаючыя дубкi.

Дык вось гэты дубовы гай выкарчавалi, знiшчылi, бо некаму вельмi "спадабаўся" ўтульны куток пры дарозе, на якiм... сёння густа (ды без густу) налеплены дачы...

Крыўдна, горка, сумна i балюча бачыць i тое, як паступова лес ператвараецца ў сметнiк. Варта толькi сысцi з дарогi, як на кожным кроку смецце, смецце, смецце. Кучы, горы смецця. Гэта параўнальна з тым, калi б у празрыстую крынiцу вылiць з-пад гноя жыжку, а потым чэрпаць i пiць тую ваду...

А мы ж гэтак i робiм - забруджваем лес i iмкнёмся да яго, захапляемся iм. Вiдаць, не зразумела многiм "гаспадарам" сваёй зямлi i тым "чысцюлям"-дачнiкам, што бруд кiдаюць яны не толькi ў лес, а i ў будучыню сваiх дзяцей, унукаў.

Мы, людзi, з жудаснай абыякавасцю нявечым тое амаль адзiнае, што дае нам сiлы ўтрымлiвацца на краi безданi.

Лес, баронячы наша здароўе, ратуючы нашыя душы ад жорсткасцей часу, аказаўся сам безабаронным, бездапаможным перад нашай жорсткасцю. Мы здрадзiлi сябру, мы здзекуемся над iм, мы забруджваем i знiшчаем створаную не намi бясцэнную каштоўнасць i прыгажосць.

ЗАБОЙСТВА

Нiчога вечнага не бывае... Якi б доўгi нi быў чэрвеньскi дзень, а вечар надыдзе. Як бы нi ўпрыгожвалася вясной i летам наваколле, а да восенi адцвiтуць красачкi ў полi, а потым зжаўцее лiсце i з цiхiм сумам, пакiнуўшы родныя галiнкi, ляжа на астылую зямлю. Як бы доўга нi цягнулася жыццё чалавека, а сысцi ў магiлу мусiць кожны... Нiчога вечнага не бывае...

Шарык быў малады i задзёрысты. Калi нехта чужы збiраўся зайсцi ў хату мусiў перад ганкам сцiшыць хаду i зусiм прыпынiцца. Шарык уздымаў такi вэрхал, так рашуча кiдаўся наперарэз кожнаму чалавеку, ледзь са шкуры не выскокваў ажно ланцуг трашчаў. Ноччу гаспадары спалi спакойна - такi вартаўнiк надзейней любога замка.

Але... i Шарык быў не вечны - надышлi старасць, глухата, бяссiлле. "З'елiся" зубы, нейкi туман убiўся ў вочы, поўсць сыпалася, як з дзiравага меха сечка.

I хоць шкадаваў гаспадар сабаку, ды трэба заводзiць новага - маладога, пiльнага. Але не кармiць жа двух - дзе ж набрацца ў вёсцы тых харчоў, калi нават парасяцi не ведаеш што даць, каб нейкая скварчына была ў кубёлку?

Узяў гаспадар вяроўку, закруцiў вузельчык на Шарыкавай шыi, ускiнуў на плячо ружжо - i пайшлi яны ў лес... Шарык адчуваў штосьцi нядобрае, але за сваё доўгае сабачае жыццё прывык давяраць i слухацца гаспадара, таму цяпер паслухмяна i сумна клыпаў за iм. Прамiнуўшы густы ельнiк, прыпынiлiся на палянцы, дзе чалавек прывязаў сабаку да сасны, адышоўся, рэзка зняў з пляча ружжо i, баючыся глядзець у вочы сабаку, выстралiў. Спалоханы лес адгукнуўся трывожным рэхам. Чалавек бачыў, як нейкая сiла падкiнула Шарыка ад зямлi i зноў кiнула на яе, бездапаможнага i нерухомага.

Не адвязваючы вяроўкi, чалавек рашуча пакрочыў ад гэтага жудаснага месца, выцiраючы на хаду памакрэлыя вочы...

Я наўмысна не называю вёску i прозвiшча чалавека, узяўшага на сваю душу цяжкi грэх. Я вельмi рады, што ў гэтай трагедыi ёсць працяг, якi закрануў сэрца кожнага, хто хоць краем вуха пачуў пра гэтае здарэнне.

...Мiнула два тыднi. У чалавека быў ужо другi сабака - малады i дзёрзкi, услужлiвы i пiльны. Чалавек стараўся не думаць, не ўспамiнаць пра забiтага былога сябра, i жыццё зноў набыло клапатлiвы, працоўны рух вясковага жыхара.

Але аднойчы вечарам, калi чалавек стомлена сеў на ганак i з асалодай запалiў, гледзячы сабе пад ногi, ён усёй iстотай адчуў на сабе нейчы погляд. Чалавек здрыгануўся i ўзняў галаву. Перад iм стаяў Шарык - схуднелы i змучаны, з выбiтым вокам i перабiтай пярэдняй лапай, якая крыва зраслася. З шыi звiсала ўся ў запечанай крывi вяроўка. Шарык хiстаўся i даверлiва глядзеў адным вокам у вочы гаспадару. Цяжка паранены, ён выжыў, залiзаў раны, перагрыз вяроўку i аддаў апошнiя сiлы, каб прыйсцi да таго, каго лiчыў сваiм адзiным сябрам.

". . . . . ."

У свае чатырнаццаць гадоў я даволi моцна "захварэў" паляваннем. А перадалася мне гэтая хвароба ад старэйшага брата Косцiка, якi начытаўся паляўнiчай лiтаратуры, наслухаўся розных манюкаў i за апошнiя капейкi купiў ружжо. На выхадныя днi ён наязджаў да нас у Карпiлаўку з Менска. З адным ружжом мы з Косцiкам цягалiся па лясах з ранку да вечара, бабахалi налева i направа. У буднiя днi я заставаўся гаспадаром ружжа...

Аднаго дня, калi ад марозу i мяцелiцы нельга было нос выткнуць за дзверы, я ўскiнуў на плячо ружжо, падперазаўся патранташам i падаўся ў лес паляўнiчага ж ногi кормяць.

Мяне ўвесь час цягнула да Вапеннай гары - там непралазная глуш, мноства розных слядоў, асаблiва рысiных, а мне вельмi хацелася запаляваць рысь, хоць тады я не ведаў, з якога боку да яе падступiцца...

Гудуць дрэвы, стогнуць ад ветру, але ў лесе мяцелiца з ног не валiць значна зацiшней у iм. Ружжо - напагатове, вочы пiльна абмацваюць кожны куток.

Раптам з сасны на сасну пералятае рабчык, чапляецца за нiжнi сук, i не паспеў я ўскiнуць ружжо, як ён спiкiраваў на снег у густы ельнiчак. Я застыў i не зводзiў вачэй з невялiчкага прасвету сярод елачак - павiнен жа недзе мiльгануць рабец. Стаю ў "сабачай стойцы", дрыжу ад азарту, не мiргаю. Не, думаю, я цябе перахiтру, цярпення ў мяне хопiць!

Прайшло з паўгадзiны - толькi я хацеў плюнуць i пайсцi далей, як у невялiчкiм "акенцы" памiж елачак нешта варухнулася (а мо падалося).

На ўсякi выпадак складваюся i бабахаю ў тое акенца. Нiчога не ўзляцела... Няўжо забiў рабчыка?! А можа, там нiкога i не было?!.

Хвалююся, не перазараджаю ружжо i бягу да таго месца. Падбег i... ледзь сам не грымнуўся з усiх чатырох - нiчога не разумею.

Перада мной на бялюткiм снезе ляжыць мацёры вогненны лiс! Вось гэта дык да!

Аказваецца, пакуль я, раскрыўшы рот, стаяў i чакаў рабчыка, лiс, якi прабягаў непадалёку, пачуў свежыя сляды птушкi i хацеў паласавацца "маiм" рабчыкам, але, бедалага, папаўся сам...

Падвязаў я цераз плячо багаты трафей i з важнецкiм выглядам пакрочыў прамiком у Лысую Гару, дзе жыў самы сталы наш брат Коля. А дарога ў Лысую Гару пралягае праз Буды, вось я i "купаўся" ў паляўнiчай славе, нядбайна адказваючы на шматлiкiя пытаннi жыхароў тых вёсак:

- Лiс пёр, як маланка, нават вочы не паспявалi за iм, але мой стрэл iмгненна спынiў яго... Ды гэткiх лiсаў я магу страляць хоць кожны дзень...

Назад у Карпiлаўку я iшоў праз Жукаўку - трэба ж было i там заявiць аб сабе...