Қайыркелдi Руспаев - Төңкеріс. Пиесалар Страница 9

Бірінші куәгер. (күлкі пышақ кескендей тиылады) Жарайды. Әшһәду, куәлік етемін – бұл жігіт жаңағы мұсылманның күмәжнігін ұрлады.

Қази. Жақсы. (екінші куәгерге) Ал сіз не дейсіз?

Екінші куәгер. Иә, әшһәду, куәлік етемін – бұл жігіт жаңағы мұсылманның күмәжнігін ұрлады. Мен базарда сауда жасаймын, ал бұл жігіт әрдайым сонда жүреді, және жәй жүрмейді, сатушыларды да, сатып алушыларды да қан қақсатып жүреді. Қолынан шап беріп ұсталған күнде де құтылып жүрді. Бұның ұрлығы жөнінде бүкіл базар біледі, тек мына екумізден басқа ешкім куәгер болғысы келмеді. Иллаһи, осы жігіт ұры! Баукеспе ұры!

Ғабдуррахман. Мінеки, біз ұрыларды әшкерелеп жазалаудың орнына қылмысын жасырып бағамыз. Содан кейін «қылмыскерлер саны күннен күнге артып бара жатыр» деп байбалам саламыз. Жақсы, сіздер боссыздар. (куәгерлер кетеді)

Қази. (ұрыға) Ал, жігітім, сен не дейсің?

Ұры. Кешіріңіз, мен ендігәрі ештеңе ұрламаймын.

Ғабдуррахман. Сен өзі неге ұрлықпен айналысасың? Ұрламасаң аштан қатасың ба?

Ұры. Жоқ. Қатпаймын…

Ғабдуррахман. Әлде жұмыс істей алмайтын мүгедекпісің?

Ұры. Жоқ, мен құрылыста жұмыс істеймін.

Ғабдуррахман. Жалақың аз ба? Отбасыңды асырауға жетпей ме?

Ұры. Жетеді. Отбасы дейтін ешкімім жоқ. Әке-шеше, ағайын-туысым жоқ, мен өзім жетімдер үйінде тәрбиеленгем. Және әлі үйленген жоқпын.

Ғабдуррахман. Онда не керек саған?! Не жетпейді?

Ұры. Білмеймін. (оң қолын көтеріп) Менің ұрлығыма мына қолым кінәлі. Осы қолымнан көретін болдым! Көлік ішінде, базарда, әйтеуір көпшілік ішінде жүрсем болды – дуылдап қышиды-ай кеп. Содан бірдеңе жымқырмағанымша қышуы басылмайды! Не істерімді білмеймін!

Ғабдуррахман. Не істеуіңді сен білмесең біз білеміз. (қазиға) Қандай жаза тағайындайсыз?

Қази. Бұл жігіттің қолын білезіктен шауып тастаңдар. Содан кейін ұрлауын қоймаса екінші қолынан да айрылады.

Ғабдуррахман. Дұрыс! (ұрыға) Жүр, жазайық қолыңның ауруын. Қандырайық қышуын.

Ұры. Ағай! Шаппаңызшы қолымды! Мен енді ештеңе ұрламаймын.

Ғабдуррахман. Иә, иә, мен бұл сөзіңе әбден сенемін. Жалғыз сен емес – қолыңнан айырылғаныңды көрген кез келген адамның енді ұрлыққа баруы екіталай. Сондықан да біз шариғат сотын енгізіп отырмыз. (көмекшілеріне) Не ғып тұрсыңдар? Орындаңдар қазидың үкімін.

Көмекшілері жігітті ойбайлатып апарады да қолын діңге қояды. Жендет балтаны көтеріп, қай жерден шабатынын көздеп біраз тұрады. Жігіт аппақ қудай болып қарап тұр. Жендет балтасын тарс еткізіп түсіргенде, демін ішіне тартып тұрған жігіт айқайлап жіберіп орнынан атып тұрады да, қан саулаған қолын екінші қолымен қысып алып зытып береді. Халық шуласып кетеді.

Бір дауыс. Әй! Тоқтатыңдар әлгіні! Қансырап өледі ғой! Қуып жетіп қолын таңу керек! (бір-екі жігіт ұрының соңынан кетеді)

Екінші дауыс. Оңбағандар! Қанішерлер!

Үшінші дауыс. Қанпезерлер! Хайуандар!

Ғабдуррахман. Ей! Сендер не білесіңдер?! Бұл жігітті біз жазалады деймісіңдер? Жоқ! Оны Аллаһ тағала жазалады! Және бұл жаза Жасағанның рақымы. Бұл жігіт қолынан айрылды, ал оның есесіне шайтанның азғыруынан құтылды. Ол енді ұрлық жасамайды, күнәсін өзінің қанымен жуып-шайып адал өмір сүруге мүмкіндік алды. Иншалла, Аллаһ енді мұның қылмыстарын кешіреді. Өйткені Аллаһ адамды екі рет жазаламайды. Түсіндіңдер ме енді? (көмекшілеріне) Кәні, әкеліңдер келесі қылмыскерді

Қази. Осымен доғарсақ қайтеді, хазіреті шейх? Бүгінгіге жетер…

Ғабдуррахман. О не дегеніңіз! Бұл тек бастама ғана. Халқымыз қылмыс пен күнаға белуарынан батып жүр. Жергілікті түрме істі болған қылмыскерлерге лық толы, қазір онда аяқ басар жер жоқ. Арақ істеп сататындар мен ішетіндер, есірткі тарататындар мен нашақорлар, жезөкшелер мен зинақорлар, құмар ойын ұйымдастырушылар мен ойнаушылар, пара алушылар мен пара берушілер, ақшаны өсімге берушілер мен аңқау еңбекшілдерді алуан түрлі қитұрқы әдістермен алдап байитын арамтамақтар, кісі өлтірушілер мен зорлаушылар, ұрылар мен адам тонаушылар, еркек пен еркек жынысты қатынасқа түсушілер, әйел мен әйел қосылып отбасын құрушылар және сол сияқты түрлі-түрлі азғындар өздерінің соттарын тосып отыр. Осындай қылмыскерлер мен азғындардан арылмай біз нағыз ислами мемлекет құра алмаймыз. Сондықтан ерінбей, шаршамай-шалдықпай, білегімізді түріп алып іске кірісейік.

Қази. Жарайды, әкеліңдер келесі қылмыскерді.

Шейхтің көмекшілері бір жас келіншекті алып келеді. Осы жерде имам Асқар келеді.

Ғабдуррахман. (қазидың жанындағы бос орынды нұсқап) Хазіреті имам, келіңіз, міне сіздің орныңыз. (Асқар отырады, оның екі көзі қылмыскерде)

Қази. Бұл келіншектің қылмысы неде?

Асқар. Не бүлдіре қойды екен бұл бала?

Ғабдуррахман. О хазіреті имам! Сіз адамның сыртқы пішініне қарамаңыз. Осындай, түк білмегенсіп, үлбіреп тұрғандардың ішінде өлген ит жатады. Бұл оңбаған жаңа туған нәрестесін перзенханада тастап кетіпті.

Асқар. (не дерін білмей қалып) М-м… кеткен екен бір қателік… жас қой…

Қази. Куәгерлер бар ма?

Ғабдуррахман. Бар. Бір дәрігер және екі медбике.

Куәгерлер жақындайды. Дәрігер ер адам.

Қази. (дәрігерге) Сіз мына келіншектің өз нәрестесін перзентханада тастап кеткенін растап куәлік етесіз бе?

Дәрігер. Иә, әшһәду, куәлік етемін – бұл келіншек өз баласын перзентханада тастап кетті.

Қази. Жақсы. (медбикелерге) Ал сіздер ше?

Екі медбике. (бірлесіп) Әшһәду, куәлік етеміз – бұл келіншек бала табысымен одан бас тартты да тастап кетті.

Қази. Жақсы, сіздер кете беріңіздер. (келіншекке) Балаңды неге тастап кеттің? Күйеуің қайда?

Келіншек. Күйеуім жоқ. Мені бір жігіт алдап кетті – аламын деді де екіқабат болып қалғанда тастап кетті. Сосын, баланы асырай алмайтын болғасын оны тастауға мәжбүр болдым.

Ғабдуррахман. Бұл себеп емес. Айналаңа қарашы – не? Жұрт баласын асырай алмай аштан қырылып жатыр ма? Бұл не сандырағың? Неке қиыспай еркектің қойнына неге жаттың? (келіншек үндемейді) Ал, жарайды, шайтанның азғыруына ұшыраған екенсің, некесіз бір азғынның қойнына жатқан екенсің, екі қабатты болып қалған екенсің, бала тапқан екенсің – не болмай жатыр қазіргі заманда. Неге сен өзіңнің сәбиіңді, бейкүнә, титтей нәрестеңді тастап кеттің? Содан кейін қалай жер бетін басып жүремін деп ойладың?! (келіншек төмен қарап үндемейді, шейх қазиға бұрылады) Қандай жаза тағайындайсыз?

Қази. Жүз дүре.

Асқар. Мен мұндай жазамен келіспеймін. Жүз дүре дегеніңіз – ол өлім жазасымен бара-бар! Елу дүренің өзі жетіп жатыр бұл балаға.

Ғабдуррахман. Жоқ, хазіреті имам! Бұл жерде аяушылық дегенді қою керек. Қылмыскерлерді аяп біз қоғамды дұрыс жолға бастай алмаймыз.

Асқар. Қылмыскер қылмысына сай жаза алуға тиісті. Баланы тастап кеткені үшін өлім жазасына қиюға бола ма?

Ғабдуррахман. Ал мұның некесіз бөтен еркектің қойнына жатқанын қайда қоясыз? Сіздіңше, ол қылмыс емес пе? Бұл жазамен біз бала тастап кететіндерге қоса зинақорларға да сабақ бермекпіз. Әлде сіз зинақорлықты қолдайсыз ба?

Асқар. Жоқ, қолдамаймын. Бұл баланы алдаған жігіт қайда екен? Оны да жауапқа тартып осы жүз дүрені екеуіне бөліп беру керек.

Ғабдуррахман. Ол сабазың ісін тындырып алып ізін суытыпты. Оңай құтылдым деп жүр ғой, сірә. Алланың жазасынан құтыла алмасын білмейді ғой ол сорлы. (көмекшілеріне) Сонымен, қази жүз дүре тағайындады. Апарыңдар, беріңдер қылмыскердің тиісті жазасын!

Халық тағы шуласып кетеді.

Бір дауыс. Ойбай-ау! Жүз дүреге бұл бейшара шыдай ма?! Өліп кетпей ме!

Екінші дауыс. Иә, қайдан шыдасын! Бұлар оны әдейі өлтірейін деп тұр!

Ғабдуррахман. Тынышталыңдар! Егер ажалы келсе – өлер. Ал егер сызығына жетпесе – тірі қалады, өмірін жаңадан бастайтын мүмкіндік алады. Не болса да бұл бейбаққа хайыр – жаңа айтқан жоқпын ба, Алла тағала қылмыскерді екі рет жазаламайды деп!

Келіншек. (өзін не тосып тұрғанын жаңа ғана түсінгендей тізерлеп отыра кетіп) Ағатай! Көкетай! Кешіріңіз! Мен жүз дүреге шыдай алмаймын. Өліп кетемін!