Лидия Адамович - Кветкi самотнай князёўны (на белорусском языке) Страница 9

- На кухнi тваё месца, як i кожнай жонцы! - затрос кулаком у яе перад носам Анатоль. - Я пасварыўся з Мiколам! А ты, як мая будучая жанка, не павiнна iсцi ў гэты ганебны паход, якi вядзе ён!

- А памятаеш, ты казаў, што паходы даражэй за ўсё, нават з жонкай развядзешся, калi пускаць не будзе? Мне таксама паходы даражэй за ўсё! Значыць, мы квiты?

- Жанчына - гэта другое! - буркнуў Анатоль. - У нашай сям'i такога не было! Мой бацька - настаўнiк! I мацi заўсёды яго паважала, нiколi не абуралася, нават калi ён гуляў з бабамi, праўда, адной акно пабiла... Але ж дома i насоўкi яго смаркатыя па вуглах збярэ i памые i ў хаце, i па гаспадарцы ўсё спраўлялася сама! Ён нiчога не дапамагаў, бо казаў, што жанчына - гэта авечка, яна павiнна скарацца i быць паслухмянай, калi кахае! А мая мацi кахала бацьку! А ты? Хiба ты кахаеш мяне, калi вось так размаўляеш?!

- Няхай яно згарыць, такое каханне! - плюнула Галя. - Я не мазахiстка! I ў паход я пайду!

- Тады болей мяне не ўбачыш! - крыкнуў Анатоль i, грымнуўшы дзвярыма, пайшоў ад яе.

Увесь час у тралейбусе дрыжэлi рукi. Супакоiўся толькi ля дома Марусi. Iрвануў дзверы пад'езда, увайшоў у лiфт. Ля Марусiнай кватэры перавёў дыханне i нацiснуў на званок. Дзверы адчынiў Сцяпан.

- Ты ўжо тут за гаспадара? - раззлаваўся Анатоль, пiхнуў яго i зайшоў.

- Анатоль! - кiнулася да яго Маруся. - Чаму ты адзiн, дзе Галя?

- Пра гэта забудзь, - адрэзаў Анатоль i па-гаспадарску развалiўся на канапе. - Дай мне што выпiць!

Маруся заспяшалася на кухню.

- Паглядзi, якую газету яна табе намалявала, - падаў скрутак Анатолю Сцяпан.

Той разгарнуў, абыякава глянуў, нават не прачытаў i задаволена кiнуў газету на стол.

- Маруся! Мая курыца ў цесце гатова? - крыкнуў ёй на кухню.

Дзяўчына ўжо спяшалася да хлопцаў з поўным падносам, на якiм красавалiся, смачна пахлi, наганялi апетыт разнастайныя прысмакi.

- Маруся! Выходзь за мяне замуж! - адкусваючы кавалак курынага мяса, прамармытаў Анатоль. - Заўтра нясём заяву! - выцерся папяровай сурвэткай i дадаў, стукнуўшы Сцяпана па плячы: - Будзеш сведкам на вяселлi!

Маруся ўспыхнула ад радасцi. А Сцяпан моўчкi выйшаў на балкон i запалiў ён не ведаў, радавацца яму цi плакаць: Маруся ўжо i для яго рабiлася як свая, як родная...

IV

Мiкола доўга не мог знайсцi патрэбнай мелодыi для сваёй песнi. Струны да болю ўпiвалiся ў пальцы...

- Ды кiнь ты бразгацець! - незадаволена прагугнеў Антось.

Вялiкiя вочы на хударлявым твары, блакiтныя, празрыстыя, яны падобны на лятучыя пёрыстыя хмаркi. Калi Антось засмучаўся, хмаркi гэтыя цямнелi, а калi смяяўся - сярод хмарак успыхвала вясёлка...

- Слухай, Пiтоша, а чаму ты нiкога не кахаеш? - засмяяўся Мiкола. Гэтую мянушку ён даў хлопцу за вялiкiя вочы i цiхi, пранiклiвы голас.

- А што такое ў тваiм разуменнi каханне? - адказаў Антось. - Мары альбо секс? Каханне - гэта тое, што мы самi прыдумваем пра аб'ект закаханасцi. Вось як Аленка, напрыклад, молiцца на цябе, як на Бога, i не ведае, што на самай справе ты - нiкчэмнасць... А Вольга, якой ты пiшаш вершы i з якою нi разу не сустракаўся, гэта што, платанiчнае каханне? Яна ж усё роўна не пачуе тваiх песень у сваёй вёсцы, не даведаецца пра тваё "каханне". Цi ты паедзеш да яе па размеркаваннi?

- Вядома, не! - кiнуў гiтару Мiкола. - Як жа я кiну спорт i аўтарскую песню? У вёсцы нiхто ранiцою не бегае - засмяюць! Басейна няма. Мiнулым летам на конкурсе аўтарскай песнi я заняў трэцяе месца... Столькi апладысментаў!

- Згадзiся, што па вялiкiм рахунку ты - шэрасць, - цiха мовiў Антось. - I ў iнтэлекце таксама, нахапаўся вяршкоў, усяго патроху... Аленцы мазгi пудрыш, Вользе такiя вершы прысвячаеш, каб людзей дурыць, маўляў, якое ў яго пакутнае каханне... Калi ты кахаеш тую Вольгу, чаму не едзеш да яе? Дык яна ж у цябе проста фетыш, вобраз, на якi ты працуеш, i ўсё! Цi не так?

- Абставiны не дазваляюць нам быць разам, - уздыхнуў Мiкола. - А Аленку мне проста шкада - яна закахалася, i я не магу груба з ёю абысцiся...

- Ды лепш горкая праўда! Перахварэе, як дзецi вятранкай...

Антось не дагаварыў - у пакойчык зайшоў Сцяпан, у касцюме, расшпiленай куртцы, з вялiкаю поўнаю торбаю.

- Грэчкi прынёс, хлопцы! - гучна вымавiў Сцяпан. - У паход возьмем! Бацька дасць яшчэ тушонкi...

- Вось што значыць быць сынам фермера! - задаволена сказаў Мiкола.

- Ды якi там фермер! - засмяяўся Сцяпан. - Мой бацька на хутары жыве, акрамя мяне двое сыноў жанатых, разам працуюць, вось i багатыя.

- А сястра ёсць? - пацiкавiўся Мiкола.

- Ёсць, малая яшчэ, толькi школу скончыла, але крыху хворая...Вось паеду i я на хутар жыць, не хачу нi ў горадзе эканамiстам працаваць, нi ў калгасе! На хутары лепш жыць, сярод братоў, дружна ў нас, весела! Кожны вечар да бацькi ў хату прыходзяць браты з жонкамi, размаўляем, у карты гуляем...

Мiкола закiваў галавою i заспяшаўся адчынiць дзверы - нехта стукаў. Аслупянеў - побач з Аленкаю стаяла сапраўдная прыгажуня: пшанiчныя валасы выглядваюць з-пад моднага каптурыка, шэрае дэмiсезоннае палiто, доўгi шарф заколаты жоўтаю брошкаю ў выглядзе вялiкага матылька...

- Я - Iрэна! - працягнула дзяўчына руку, i зачараваны, прыемна ўражаны Мiкола пацалаваў яе руку.

Сцяпан заспяшаўся зняць палiто з прыгажунi, акуратна павесiў яго на цвiк. Антось ласкава запрасiў дзяўчат за стол, усмiхаючыся, налiў па кубку гарачай гарбаты.

- Iрэначка, я чуў, што ты iграеш на фартэпiяна, - падсеў да яе Мiкола. - А цi ўмееш ты пiсаць музыку? Вось, напрыклад, на мае вершы...

Ён падаў ёй сшытак. Iрэна асцярожна, кончыкамi пальцаў з вялiкiмi нафарбаванымi пазногцямi разгарнула яго. Пачала чытаць.

- Я праслаўлю цябе, як Петрарка Лауру... - усмiхнулася Iрэна. - А што праслаўляць? - здзiвiлася. - Чалавек - эгаiстычны i недасканалы, няўдзячны... Наш свет поўны цудаў: захад сонца падобны на мора вогненных фарбаў; начное неба ўсыпана зоркамi; лес пранiзаны промнямi сонца... Спеў птушак, кветкi-матылькi... Чалавеку ўсё гэта падараваў Бог, але чалавек губiць прыроду, зямлю, на якой жыве... Мы на першым курсе хадзiлi ў паход па вёсках, i я заўважыла, што вясковыя людзi не бачаць той прыгажосцi, якая акружае iх: дзецi ламаюць дрэўцы, дарослыя па цаглiнцы разбiраюць царкву альбо палац, забруджваюць сажалкi... Гарадскiя, якiя выраслi i большую частку свайго жыцця жывуць на асфальце, так не ставяцца да прыроды...

- Ведаеш, Iрэна, - звярнуўся да яе Сцяпан, - калi ў вёсцы натомiшся ад працы, дык не да гэтага! Так на зямлi напрацуешся, што табе не да любавання прыродаю!

- А цi ведаеш ты гiсторыю сваiх мясцiн? - пацiкавiлася Iрэна.

- Я табе i кажу: нам не да гэтага! Мар'iн хутар, i ўсё! А якая там Мар'я жыла, мне няма справы! Мая мацi як праполе гектар зямлi, буракоў там цi бульбы, дык ёй не да прыгажосцi! Абы да падушкi, i ўсё! Неяк адна жанчына i кажа маёй мацi, што мы, дзецi, не ласкавыя ў яе. А калi той мацi было лашчыць нас, калi працы столькi, подбежкам усё: пакармiла - на поле, пераапранула - i ў хлеў! Яны нават з бацькам разам не спалi, усякiя там пацалункi, мiлаванне, што па тэлевiзары паказваюць, для iх смех, плююцца! Мой брат меншы ажанiўся, дык жонка такая лiслiвая, усё да мужа лезе абдымацца, а мацi сварыцца: сорам, маўляў, як гарадскiя, гультаi!

- Няўжо сорам мужу з жонкаю абдымацца ды цалавацца? - засмяялася Iрэна.

- Ноччу няхай абдымаюцца! - зазначыў Сцяпан. - А то палягуць тэлевiзар глядзець, дык яна руку на яго пакладзе цi сама на плячо да яго лажыцца. А мацi як убачыць, то ганяе! Не жанiх i нявеста ўжо, да вяселля трэба было мiлавацца!

- Ой, а мая сястра з мужам ужо ва ўзросце, дык калi i падурэюць мiж сабою, балуюцца, i дзецi ля iх, усе смяюцца, то ў хованкi гуляюць, а то скачуць па маме з таткам, весела так! - засмяялася Iрэна. - I ў вёсцы жывуць таксама, дваюрадная сястра мая...

- Гэта ўжо блазнота, у нас усё строга! Нiякага балаўства, тым больш з дзецьмi, i блiзка няма такога, каб яны па бацьках скакалi ды з iмi ў хованкi гулялi! У нас больш маўчаць, мужыку з жонкаю няма чаго попусту языком малацiць!

- А сястра мая з мужам неяк аж да дзвюх гадзiн ночы размаўлялi, - не здавалася Iрэна. - I Новы год разам сустракалi, iм i кампанii не трэба...

- У нас такога няма! - махнуў рукою Сцяпан. - Гэта ўсё гарадская блазнота!

Мiкола зарагатаў i плюхнуўся на крэсла побач з Аленкаю.

- Табе, Сцяпаначка, трэба гарачая жанчына! - засмяяўся ён. - Тады i пабалуешся, i пагаворыш! Вось як мы з Аленкаю, таксама да дзвюх гадзiн ночы размаўляем, а то i да ранку!

Ён абняў дзяўчыну i пацалаваў. Антось незадаволена скрывiўся i сказаў:

- А я вось не маю звычкi на ўвесь голас крычаць, з кiм я да ранiцы размаўляю!

- Я i так ведаю, з кiм! - засмяяўся Мiкола. - З Богам, усё малiтвы шэпчаш...

- Нiчога смешнага няма! - умяшалася Iрэна. - Не разумею, чаму вы, усе вясковыя, такiя няверуючыя людзi? Мая сяброўка сказала ў вёсцы, што верыць у Бога, дык смяялiся, маўляў, што гэта за настаўнiца веруючая? Здаецца, вясковыя блiжэй да прыроды, павiнны любiць Бога, верыць у яго, а атрымлiваецца, што гарадскiя больш...

- Неадукаваны чалавек не зразумее Бога, не паверыць у яго, - цiха мовiў Антось. - Тупыя людзi гэта людзi, у якiх душа спiць. Яны ведаюць толькi гарэлку, секс i iншыя задавальненнi для свайго цела, а душа ў iх мёртвая. Вось i ў вёсцы думаюць толькi пра тое, каб працаваць, есцi...