Бернар Клавель - Бацькава падарожжа (на белорусском языке) Страница 11

- Марыя-Луiза...

Ён некалькi разоў паўтарыў гэта iмя, назiраючы ў люстры, як варушацца яго вусны. Ён глядзеўся ў люстэрка толькi тады, калi галiўся. Але ён не звяртаў нiколi ўвагi нi на свае вочы, нi на рот. Ён сачыў, як мыльная пена пакрывае яго бараду, вусы, нос, сачыў за рукою i брытвай.

Няўжо ён сапраўды бачыў сябе першы раз? Няўжо ён быў такi на самай справе? Няўжо гэта быў яго твар, схаваны ў футры i напалову закрыты занадта шыракаполым капелюшом?

Кантэн раптоўна сарваўся з месца i пакрочыў далей.

Марыя-Луiза! Так, Марыя-Луiза! Ён павiнен знайсцi яе. Знайсцi, што б там нi было. Што яму было вядома? Што яна два разы за год памяняла работу i не паведамiла аб гэтым. Салон Раберцi яна, вядома, пакiнула з-за гэтага малакасоса i з-за яго занадта размаляванай сяброўкi. Марыя-Луiза нiчога пра гэта не пiсала. А што думаць пра другое месца яе работы? Кантэн ведаў, што яшчэ iснуюць месцы спатканняў, нейкiм чынам замаскiраваныя дамы распусты. Аднойчы яны нават размаўлялi на гэту тэму з настаўнiкам, калi той даў яму прачытаць цiкавую кнiжку "Бубу з Монпарнаса". Кантэн добра памятаў тую iхнюю размову. Яны з настаўнiкам зрабiлi вывад, што напалову падпольная прастытуцыя з'яўляецца прыкладам вялiкай крывадушнасцi. Тут жа было нешта iншае. Гэта шыльда, дом, жанчына з блакiтнымi валасамi, яе дзiўны прыём. Няўжо Марыя-Луiза прыходзiла сюды? Няўжо маладых дзяўчат сапраўды наймаюць як манiкюршчыц i не гавораць iм, што ад iх патрабуецца? Урэшце, Марыя-Луiза проста не змагла б...

Кантэн зноў спынiўся, паклаў руку на сэрца, на твары яго ўзнiкла грымаса болю. Ён раптам уявiў, што Марыя-Луiза спiць з такiм мужчынам, як ён сам. Вiдаць, блакiтная жанчына прыняла яго за iхняга клiента, за мужчыну, якi прыйшоў, каб пераспаць з Марыяй-Луiзай. Кантэн уявiў сабе пакой, якiя бываюць у дрэнных атэлях. Сам ён нiколi не жыў у атэлi, але многа чытаў пра гэта, таму мог добра ўявiць сабе такi пакой. Ён бедна абстаўлены, больш або менш чысты. Там знаходзяцца мужчына i жанчына, якiя распранаюцца i кладуцца ў ложак. Раптам усё знiкае. Не, ён не можа сабе ўявiць, што будзе далей. Толькi не яго дачка! Яна ж такая ганарлiўка. Гонару ў яе ажно занадта. Так заўсёды казала мацi, калi злавала на Марыю-Луiзу за тое, што яна рэдка прыязджала дадому.

Кантэн глыбока ўздыхнуў i пайшоў далей. На вулiцах было шмат людзей, але такiм адзiнокiм ён не адчуваў сябе нiколi, нават калi знаходзiўся ў лесе цi сярод вiнаграднiку.

Не, Марыя-Луiза не магла гэтага дапусцiць. Дарэчы, калi б яна згадзiлася, то не пакiнула б гэты дом. Вiдаць, спачатку, для прыкрыцця, яе нанялi манiкюршчыцай, але ёй было агiдна тое, што рабiлася побач. I яна звольнiлася. Напэўна, так яно i было. А бацькам яна нiчога не паведамiла, бо не хацела турбаваць. I потым, як растлумачыш гэта ў лiсце, асаблiва калi пiшаш мацi.

Кантэну зрабiлася страшна, ён толькi цяпер адчуў, наколькi спраўдзiлiся жончыны папрокi. Як ён мог адпусцiць дзяўчынку адну ў гэтакi горад i нi разу не наведаў яе? Не пацiкавiўся, як яна жыве, у якiх умовах. Такая маладая, перад рознымi напасцямi. Гэта па яго вiне яна магла стаць прастытуткай!

Кантэн уявiў сабе твар Марыi-Луiзы, яе адкрыты позiрк, яе шчыры смех. Нельга падумаць, што яна не засталася такой жа чыстай, сумленнай, сур'ёзнай i настойлiвай у дасягненнi сваёй мэты.

I яшчэ яго ўсхвалявала фраза, якую сказала дзяўчына: "Яна працуе сама". Няўжо Марыя-Луiза змагла арганiзаваць сваю справу, адна, нi з кiм не параiўшыся?

Гэта думка i турбавала яго, i супакойвала. Яшчэ ў дзяцiнстве Марыя-Луiза любiла рабiць сюрпрызы. Яна рыхтавала iх доўга, не шкадуючы пры гэтым сiл i ўмення, каб схаваць усё да апошняй хвiлiны. I заўсёды яна рабiла гэта адна. Калi ўсё было гатова, яна ўражвала сваiх бацькоў, i гэта рабiла яе вельмi шчаслiвай. Дастаткова было паглядзець на яе твар, каб пераканацца, што яе затраты акупiлiся сто разоў. Так што калi яна завяла сваю справу, то гэта падобна на яе.

Кантэн развiваў сваю думку далей. Ён хаваўся за гэтую думку, як некалi Марыя-Луiза марыла схавацца ў маленькiм дамку, падобным на яселькi. Але раз Марыя-Луiза займела сваю справу, то ў яе з'явiлася шмат турботаў i засталося вельмi мала вольнага часу. А яны злавалi на яе! Лiчылi, што яна не хоча знацца з iмi, што памяняла вёску на горад...

I тут ён успомнiў пра настаўнiка. Калi Марыя-Луiза адчынiла сваю краму i патрацiла на гэта шмат часу, каб зарабiць грошай, то яна, напэўна, ужо не вернецца назад. Але раз у яе свая крама, то яна мусiць працаваць там дапазна, i Кантэн не застане яе цяпер на кватэры. Гэта думка крыху ўзлавала яго. Вiдаць, давядзецца пачакаць. Тут ён успомнiў пра кансьержку. Кансьержкi належаць да такога тыпу жанчын, якiя ўсё ведаюць. Яны заўсёды цiкавяцца сваiмi пастаяльцамi. Кансьержка павiнна ведаць адрас крамы. Кантэн па-сапраўднаму ўхапiўся за краму. Для яго яна ўжо iснавала. Яму цяжка было ўявiць сабе якi-небудзь салон, аднак гэту краму ён добра ўяўляў. Яна здавалася яму невялiчкай, цёплай. Там не надта моцна пахла духамi i працавала адна Марыя-Луiза. Ён бачыў яе вельмi ветлiвай з пакупнiкамi, спрытнай i ўлюблёнай у сваю справу. Доўгi час гэта прафесiя здавалася яму смешнай i непатрэбнай, сёння ён думаў пра яе iнакш.

Кантэн пачаў прыглядацца да вiтрын, спадзеючыся ўбачыць дзверы з яе прозвiшчам. На вулiцы Рэспублiкi палiцэйскi растлумачыў яму, дзе знаходзiцца вулiца Сухога Дрэва. Гэтыя дзве вулiцы перакрыжоўвалiся. Тут ён успомнiў, як Марыя-Луiза тлумачыла, што яе кватэра знаходзiцца непадалёку ад салона Раберцi. Кантэн жа iшоў па паралельнай вулiцы. Яна была шырэйшая, i на ёй рух быў большы.

Уздоўж ходнiкаў стаялi ўпрыгожаныя мноствам рознакаляровых лямпачак елкi. Сама высокая елка была ўстаноўлена на плошчы, ля помнiка. Побач з ёю быў падвешаны на вялiкiм трыножнiку пузаты кацёл. Адны прахожыя кiдалi ў яго грошы, другiя падыходзiлi з пакункамi i складалi iх побач з катлом. Тут жа падскоквала на месцы i бесперапынна трэсла званочкам жанчына, апранутая ў блакiтную форму Армii выратавання.

Некалькi разоў Кантэна штурхалi маладыя людзi, якiя снавалi туды-сюды гуртамi i моцна крычалi. Калi яны iшлi насустрач, людзi старэйшага ўзросту саступалi iм дарогу, i гэта нiкога не здзiўляла.

Кантэн перастаў глядзець на вiтрыны. Ён добра разумеў, што Марыя-Луiза не можа ўладкавацца на гэткай вулiцы. Цяпер ён больш узiраўся ў твары дзяўчат, аднак нiводны твар не быў падобны да твару Марыi-Луiзы. Ён патрацiў нямала часу, пакуль выйшаў на патрэбную вулiцу. Дом, у якiм жыла дачка, знайшоў адразу.

Калiдор быў даволi шырокi, цёмны, але чысты i без пахаў. Пакой кансьержкi знаходзiўся на антрэсолях. Шкло на дзвярах закрывалi фiранкi. У спiсе кватарантаў ён прачытаў: "Кантэн, пяты паверх, злева". Нейкi момант ён вагаўся, пастукаць да кансьержкi цi не, потым стаў павольна падымацца па прыступках. Стары не прывык да шматпавярховых дамоў, таму адразу задыхаўся i спацеў.

Кантэн звярнуў увагу на тое, што на кожнай лесвiчнай пляцоўцы было па двое дзвярэй. На пятым жа паверсе пляцоўка была шырэйшая, i ад яе разыходзiлiся ў бакi два калiдоры. У гэтыя калiдоры выходзiла з дзесятак аднолькавых дзвярэй. Кантэн стараўся крочыць як мага цiшэй, але гэта было немагчыма з-за плiтачнай падлогi, на якой многiя плiткi не трымалiся i грукацелi, калi стары наступаў на iх. На кожных дзвярах было прозвiшча, надрукаванае аднолькавай шэрай фарбай, на некаторых вiсела вiзiтная картка. Кантэн адшукаў вiзiтную картку Марыi-Луiзы, якая была прымацавана чатырма кнопкамi да апошнiх дзвярэй, з левага боку калiдора. Сэрца ў Кантэна моцна бiлася, i ён падумаў, што гэта ад таго, што ён вельмi шпарка падымаўся па гэтай праклятай лесвiцы. Счакаўшы некалькi хвiлiн, ён пастукаўся ў дзверы. Нiхто не адказаў. Кантэн уздыхнуў. Дарма ён падымаўся сюды, трэба было спачатку папытацца ў кансьержкi, цi дома Марыя-Луiза.

Ён вярнуўся на лесвiчную пляцоўку, i тут яму прыйшла ў галаву думка, што можна пачакаць Марыю-Луiзу, седзячы на прыступках. Было не холадна, будынак здаваўся пустым. Схiлiўшы галаву да парэнчаў, Кантэн стаў слухаць гукi, якiя даносiлiся знiзу. Па радыё перадавалi музыку. Гучала пяшчотная мелодыя, якую стары слухаў з асалодай.

Ён ужо наважыў застацца тут, як у адным калiдоры грукнулi дзверы. Кантэн падумаў, што яго могуць убачыць на прыступках i гэта будзе непрыемна Марыi-Луiзе. ён уздыхнуў i пайшоў унiз.

Як толькi Кантэн пастукаў, шкляныя дзверы адчынiлiся. Кансьержка была даволi моцнай жанчынай з ацёклым i насупленым тварам.

- Што трэба? - спыталася.

- Мадэмуазель Кантэн...

- На пятым паверсе злева, у канцы калiдора. Там напiсана.

Яна паказала рукою на спiс кватарантаў.

- Я ведаю, - сказаў ён, - я падымаўся, але там нiкога няма.

- Вядома, у гэткi час!

Жанчына адказвала суха, трымаючы за спiною ручку прачыненых дзвярэй. За шклом паказалася дзiця, якое з цiкавасцю глядзела на Кантэна. Яно было цёмнаскурае, кучаравыя валасы ажно да вачэй.

- Вы можаце сказаць мне, дзе яна працуе? - спытаўся Кантэн.

- Дзе яна працуе?

Кансьержка коратка засмяялася i зрабiла падбародкам невыразны рух, быццам паказваючы на вулiцу. Кантэн ледзь вытрымаў яе позiрк.