Бернар Клавель - Бацькава падарожжа (на белорусском языке) Страница 14

Кантэн зноў зрабiў над сабою намаганне, каб не думаць пра Марыю-Луiзу.

Ля бiлетных касаў мiтусiлася нямала людзей. Шмат iх было i ў чакальнай зале, i ў калiдоры, i ў зале даведак, i нават на плошчы, дзе ўзад-уперад соўгалiся таксi, дзе без парадку стаялi машыны, i здавалася, што яны ўжо не змогуць выехаць адгэтуль.

Кантэн паблукаў крыху, агледзеўся. Яму не давала спакою думка, што прыйдзецца бавiць аднаму доўгую ноч. Ён ледзь не засмяяўся, калi ўявiў, што правядзе ўсю ноч у чакальнай зале. Але раптоўна найшла злосць: тут, у горадзе, жыве яго дачка, у якой ёсць свой пакой з канапай для бацькi, а ён павiнен сядзець на вакзале!

Кантэн зайшоў у буфет. Там было поўна людзей. Яны пiлi i елi. На сталах была зялёная салата, крутыя яйкi, варанае мяса i жоўты, падазронага колеру, соўс. Але Кантэну хацелася хлеба, якi некалi пяклi яны ў сваёй печы, у якой цяпер стаяць яселькi.

Цiкава, цi ляглi жанчыны спаць? Вiдаць, не яшчэ. Яны чулi, як прайшоў апошнi цягнiк. Чакалi добрую палову гадзiны, часта адчынялi дзверы ў халодную ноч, запальвалi святло на двары.

Як гэта цяжка, увесь час думаць аб тым, што яны там чакаюць, што яны зусiм адны. Думаць пра гэтыя яселькi ў старой печы, у якой раней пяклi хлеб. Думаць пра гэты хлеб! Вялiкi, з тоўстай духмянай скарынкай, ад аднаго паху якога цякуць слiнькi. Думаць пра хлеб, калi так хочацца есцi, а вы шукаеце сваю дачку, але не знаходзiце яе i вымушаны начаваць на вакзале.

Ад гэтых думак яго зноў закалацiла, i ён вырашыў выпiць кубак кавы або булёну. Ён зноў зайшоў у буфет, але там была такая таўкатня, што Кантэн вымушаны быў выйсцi. Пайшоў да бiлетных касаў, але думка пра вялiзны бохан з тоўстай рудой скарынкай не пакiдала яго. Ён нiколi не мог сабе ўявiць, што хлеб можа займаць такое вялiкае месца ў думках чалавека, якi хоча есцi. Праўда, у яго дома былi яшчэ доўгi, накрыты квяцiстай цыратай стол, лiтровая бутэлька з вiном, цыбуля, гарох у струках, дровы ля плiты. Усё гэта было дома, але яно жыло неяк асобна ад Кантэна. Там хапала месца жонцы i дачцэ, котцы i ўсяму iншаму. Ён бачыў усё гэта вельмi выразна, але часам у галаве нешта блыталася. Напрыклад, котка пераходзiла з аднаго малюнка на другi. Такога ён яшчэ нiколi не бачыў. Нi разу яго галава не была занятая так моцна. У ёй сабралася ў адно ўсё: i горад, i яго людзi. Нiколi свет не здаваўся Кантэну такiм складаным, як сёння. Нават тады, калi ён чытаў кнiгi рускiх аўтараў, у якiх героi мелi вельмi складаныя прозвiшчы, i Кантэн нiяк не мог запомнiць iх.

Часам яму здавалася, што ён звар'яцеў, што ён дарэмна шукаў сваю дачку ў тым будынку, бо яна там нiколi не жыла.

Ён нейкi час хадзiў узад-уперад па вялiкiм холе, пасля адчуў цяжар у галаве i выйшаў на эспланаду. Там ён абапёрся на стылыя металiчныя парэнчы i доўга глядзеў на плошчу ўнiзе, глыбока ўдыхаючы начны туман. Раз-пораз ён адрываў халодную руку ад парэнчаў i прыкладаў да гарачага лоба.

13

Кантэн глядзеў на невялiкiя садкi, зацярушаныя снегам. Вакол яго нiкога не было, аднак ён адчуваў сябе менш адзiнокiм, менш адарваным ад свайго дому, чым у натоўпе. Сапраўды, сярод гэтых жанчын, мужчын, дзяцей, нагружаных чамаданамi, велiзарнымi мяхамi, лыжамi, нават санкамi, ён адчуваў сябе няёмка, быццам гэтыя людзi былi не такiя, як ён.

Надышоў момант, калi ён зразумеў, што трэба iсцi. Туман паступова агортваў яго, пранiкаў усярэдзiну, яму рабiлася холадна. Ён са шкадаваннем пакiнуў гэтае месца, вярнуўся на вакзал. Там ён вымушаны быў стаць у чаргу, каб купiць бiлет на перон.

Чакальная зала, у якую ён нарэшце трапiў, была перапоўненая. Адны пасажыры размясцiлiся на сваiм багажы, другiя стаялi, прыхiнуўшыся да сцен альбо радыятараў цэнтральнага ацяплення. Гэтыя людзi ехалi на адпачынак, але твары ў iх былi самотныя, панурыя, з адзнакай жалю, стомы i нуды.

Кантэн паклаў свой пакунак у нагах i абапёрся спiною аб перагародку. Ён злавiў сябе на думцы, што ён, як i iншыя пасажыры, чакае хвiлiны, каб хто-небудзь вызвалiў месца.

Па радыё аб'явiлi прыбыццё i адыход. Пасажыры заварушылiся, нехта выйшаў, нехта заняў яго месца, толькi Кантэн застаўся стаяць там, дзе i быў. Прыйшоў цягнiк, i неўзабаве з'явiлiся новыя твары, новыя чамаданы, новыя лыжы. Але ўсе яны былi падобныя. Прыходзiлi яшчэ цягнiкi, i ўсё паўтаралася спачатку. Але ўсе да гэтага хутка прывыкалi.

Кантэн знайшоў нарэшце месца на лаўцы, сеў i паклаў пакунак на каленi. Ён думаў крыху паспаць тут, аднак не паспеў уладкавацца, як стома, з якой ён змагаўся дагэтуль, некуды знiкла. Ён зноў адчуў сябе бадзёрым, у галаве зноў пачаўся сумбур.

Ужо было амаль апоўначы. Марыя-Луiза павiнна была вярнуцца, а ён сядзiць тут. Якая недарэчнасць! Ён жа мог пакiнуць пад дзвярыма запiску i пачакаць паблiзу ў кафэ. А ён падумаў пра гэта толькi цяпер! Навошта было забiваць галаву дурнымi думкамi! Чаму гэта самая лагiчная думка не прыйшла ў яго хворую галаву раней? Дурань стары!

Ён ажно ўскочыў з месца, паклаў свой пакунак пад паху i хуценька выйшаў. Калi яго дачушка ўжо вярнулася, ён разбудзiць яе. Яму не трэба губляць нi хвiлiны.

Эспланада вакзала была занятая ўжо менш, аднак там стаяла яшчэ шмат таксi. Упэўнена, быццам чалавек, якi робiць гэта кожны дзень, Кантэн падышоў да першай машыны i спытаўся ў першага шафёра, цi можа той завезцi яго на вулiцу Сухога Дрэва.

- Сядайце, завязу, - адказаў шафёр.

Кантэна здзiвiла, што яму адчынiлi заднiя дзверцы, але ён хуценька сеў, зачапiўшыся сваiм шыракаполым капелюшом, якi напалову прыпляскаўся i апынуўся ажно на плячы. Таксi кранулася з месца. Горад быў амаль пусты, пад коламi шаргацеў лёд. Кантэн уважлiва глядзеў на дарогу. Машына ехала вулiцай, паралельнай вулiцы Вiктора Гюго, якая была значна вузейшая, спынiлася перад святлафорам, кранулася, аб'ехала плошчу Бэлькур i выехала на вулiцу Рэспублiкi. Усё гэта рабiлася вельмi хутка, а шафёр запрасiў пяцьсот франкаў. Кантэн заплацiў i апынуўся на ходнiках, перад зачыненымi дзвярамi. Ён намагаўся адчынiць iх, шукаў званка, але нiчога не знайшоў. Тады ён зняў капялюш, выцер пот i гучна засмяяўся.

Стары дурань! Пакуль ён бадзяўся недзе па вакзалах, дачка, напэўна, ужо вярнулася i нават не ведае, што яе бацька побач! Тут, унiзе, зусiм блiзка ад яе, на вулiцы, па якой плыў ракою туман.

Ды ў гэтага няўклюднага селянiна ў мазгах больш туману, чым у паветры гэтага гнiлога горада! Смех, якi раптоўна разабраў Кантэна, атручваў яму душу. Усё ў iм бурлiла, быццам дрэннае вiнаграднае вiно.

Што цяпер рабiць? Зноў iсцi на вакзал? Пасядзець у бiстро? А калi раптам з'явiцца Марыя-Луiза?

Кантэн стаў хадзiць узад-уперад, намагаючыся нешта разгледзець за шыбамi вакон, у якiх яшчэ гарэла святло. Кансьержка казала, што Марыя-Луiза можа вярнуцца ў дзве гадзiны. Але цi можна верыць кансьержцы? Можа, у гэтай жанчыны злы язык, i ёй прыносiць задавальненне шкодзiць Марыi-Луiзе? Марыя-Луiза мае шмат якасцей, якiя могуць выклiкаць зайздрасць. А пасрэднасцi заўсёды iмкнуцца нашкодзiць тым людзям, якiм зайздросцяць. Кантэн упэўнены: дачка вярнулася i ўжо даўно спiць, нават не падазрае, што яе бацька ледзь не скруцiў галавы праз гэтую заразу-кансьержку.

Узлаваўшыся, Кантэн падышоў да дзвярэй i хацеў ударыць па iх нагою, каб пабудзiць гэту тоўстую бабу. Аднак стрымаўся. Ён не мог гэтага зрабiць. Марыя-Луiза не даруе яму.

Ён павiнен чакаць тут да ранiцы. Тупаць узад-уперад i чакаць. Кантэн ажно затросся ад злосцi на самога сябе, на сваю дурную галаву, у якую заўсёды прыходзяць адны вар'яцкiя думкi.

Што ж, ён зрабiў глупства i павiнен расплочвацца цяпер. Замест таго каб чакаць Марыю-Луiзу дзесьцi ў кафэ, ён будзе стаяць тут, пад яе вокнамi. Дарэчы, усе кафэ, канечне, зачыняюцца апоўначы. Усё па закону подласцi. Кантэн стамiўся шукаць выйсця са свайго недарэчнага становiшча. Цяпер яму засталося толькi адно: чакаць. Ужо за поўнач. Ён пачакае да дзвюх гадзiн. Час цягнецца доўга, але аднолькава: i тут, i на вакзале.

Кантэну стала горача. Ён нават перастаў хадзiць узад-уперад. Пот лiўся з яго цурком, i ён ведаў, што гэта небяспечна ў такое надвор'е.

Туман то наплываў, то сплываў хвалямi, быццам вада, якую несла то з Рэйна, то з Соны. Вакол лiхтароў i на рагах вулiц утваралiся завiхрэннi, узнiкалi доўгiя светлыя калiдоры, якiя тут жа знiкалi. Мiнакоў было нямнога. Машыны праязджалi рэдка.

Кантэнаў гнеў то мацнеў, то слабеў, як гэты туман. Толькi ўспышкi гневу былi больш рэзкiмi. Яго ўвесь час разрывала супярэчнасць: заставацца тут або вярнуцца на вакзал, дзе хоць крыху цяплей. Бо цяпер ён замярзаў. Найбольш стылi ногi. Кантэн тупаў на месцы, але холад падымаўся па целе вышэй.

Так, ён дурань, што застаўся тут. Марыя-Луiза вярнулася. А можа, не вярнулася. I не вернецца наогул. Бо ў яе нехта ёсць. Такая прыгожая i маладая дзяўчына павiнна некага мець.

Гэта думка чамусьцi не ўзрушыла Кантэна. Ён толькi падумаў, што будзе з настаўнiкам. А яшчэ ён баяўся, каб Марыя-Луiза не зазнала горшага ў гэтым разбэшчаным салоне Трыанон. Ды што ён мог ведаць? Ён толькi мог здагадвацца. Як яму ўрэшце абрыдлi гэтае чаканне, гэтая вулiца, гэты туман i гэты холад!

Раптам Кантэн скрануўся з месца i пайшоў да вакзала, нават не паглядзеўшы на зачыненыя дзверы ў апошнi раз. Была ўжо палова другой, вулiцы зусiм апусцелi.