Мопассан Де - Пампушка (на белорусском языке) Страница 2

А карэты мiж тым усё не запрагалi. Невялiкi конюхаў лiхтар раз-пораз з'яўляўся ў адных цёмных дзвярах i адразу ж знiкаў у другiх. З глыбiнi стайнi далятаў прыглушаны саламяным падсцiлам стук капытоў i мужчынскi голас, якi панукваў i лаяў коней. Па лёгкiм пазвоньваннi шамкоў можна было здагадацца, што прыладжваюць збрую; пазвоньванне перайшло неўзабаве ў выразны, працяжны звон, суладны мерным рухам каня; часам ён замiраў, потым рэзва ўзнаўляўся адначасна з глухiм стукам падкоў.

Раптоўна дзверы зачынiлiся. Усё сцiхла. Азяблыя падарожнiкi замоўклi; яны нават не варушылiся, скаваныя холадам.

Мiгатлiвая пялёнка белых камякоў усё слалася i слалася долу; яна сцiрала абрысы, апушыла прадметы золкiм мохам; у бязмежным бязмоўi ацiхлага, пахаванага пад зiмнiм покрывам горада чуўся толькi няўлоўны, невыразны, невымоўны шолах снегу, лёгкае шапаценне белых пушынак, якiя, здавалася, поўнiлi ўсю прастору, ахiналi ўвесь свет.

З'явiўся чалавек з лiхтаром, цягнучы на вяроўцы панурага каняку, якi не дужа ахвотна пераступаў следам. Ён падвёў яго да дышля, прывязаў пастронкi i доўга хадзiў навокала, прымацоўваючы збрую адной рукой, бо другою трымаў лiхтар. Iдучы па другога каня, чалавек заўважыў нерухомыя фiгуры падарожных, зусiм белыя ўжо ад снегу, i сказаў:

- Чаму ж вы не сядаеце ў дылiжанс? Там хоць трохi зацiшней, прынамсi.

Пра гэта яны, безумоўна, i не падумалi, i цяпер гуртам памкнулiся да экiпажа. Трое мужчын уладкавалi сваiх жанок на задняе сядзенне i следам за iмi ўлезлi самi; потым i астатнiя захутаныя, расплывiстыя фiгуры моўчкi пазаймалi апошнiя месцы.

Падлога ў дылiжансе была ўслана саломаю, у ёй ажно патаналi ногi. Панi, якiя сядзелi ўглыбiнi, распалiлi прыхопленыя з сабой у дарогу невялiкiя медныя грэлкi з хiмiчным вугалем i доўга нягучна пералiчвалi iх вартасцi, паўтараючы ўсё тое, што кожнай даўно было вядомае.

Нарэшце, калi ў дылiжанс з-за цяжкай дарогi было запрэжана шасцёра коней замест звычайных чатырох, нечы голас знадворку запытаўся:

- Селi ўсе?

Голас з сярэдзiны адказаў:

- Усе.

Дылiжанс скрануўся з месца.

Ехалi павольна, вельмi павольна, амаль ступою. Колы захрасалi ў снезе; кузаў стагнаў i глуха парыпваў; конi пакоўзвалiся, задыхалiся, ад iх валiла пара; даўжэзная фурманава пуга безупынку ляскала, лётала ва ўсе бакi, звiваючыся i развiнаючыся, як тонкая гадзюка, i з размаху хвастала па крутым крыжы то аднаго, то другога каня, ад гэтага яны высiльвалiся яшчэ болей.

А мiж тым спакваля днела. Лёгкiя сняжынкi, якiя адзiн з пасажыраў, чыстакроўны руанец, параўнаў з дажджом бавоўны, перасталi сыпацца на зямлю. Цьмянае святло прасочвалася праз цёмныя, цяжкiя хмары, якiя яшчэ мацней падкрэслiвалi асляпляльную белiзну палёў, дзе вiднелiся то палоска высокiх заiнелых дрэў, то халупа пад каптуром снегу.

Пры панылым святле зары пасажыры сталi з цiкаўнасцю разглядваць адзiн аднаго.

Углыбiнi дылiжанса на лепшых месцах драмалi адно напроцi аднаго муж i жонка Люазо, оптавыя вiнагандляры з вулiцы Гран-Пон.

Люазо, былы прыказчык, прыдбаў прадпрыемства збанкрутаванага гаспадара i неўзабаве разбагацеў. Ён вельмi выгадна збываў паганенькае вiно дробным правiнцыяльным гандлярам i лiчыўся мiж сваiх сяброў i знаёмых неймаверным прайдзiсветам, сапраўдным нармандцам, хiтрым i жыццярадасным.

Рэпутацыя жулiка гэтак трывала замацавалася за iм, што неяк на вечарыне ў прэфектуры пан Турнэль, выдумшчык i байкар, чалавек вострага i дасцiпнага розуму, мясцовая славутасць, прапанаваў распазяханым ад нудоты паням пагуляць у гульню "птушачка лётае"; гэты яго жарт абляцеў гасцёўню прэфекта, пасля пратачыўся ва ўсе гасцёўнi горада, i цэлы месяц усё наваколле клалася ад смеху.

Апроч гэтага, Люазо яшчэ славiўся разнастайнымi забаўнымi выхадкамi, а таксама досцiпамi, то ўдалымi, то пошлымi, i кожны, хто загаворваў пра яго, заўсёды дадаваў: "Умора, дый годзе, гэты Люазо!"

Невысокага росту, ён, здавалася, складаўся з аднаго круглага, як бочачка, пуза, над якiм узвышалася чырвоная фiзiяномiя, аблямаваная падсiвелымi бакамi. Яго жонка, рослая, энергiчная, валявая жанчына з рэзкiм голасам i рашучым норавам, была ўвасабленнем парадку i разрахунку ў iх гандлёвым доме, тады як сам гаспадар ажыўляў яго сваёй весялосцю i кiпучай дзейнасцю.

Побач з iмi з падкрэсленай годнасцю, якую надавала прыналежнасць да вышэйшай касты, мясцiўся пан Карэ-Лямадон, фабрыкант, асоба шаноўная ў баваўнянай прамысловасцi, уласнiк трох прадзiльняў, афiцэр Ганаровага легiёна i сябра Генеральнага савета. У часы Iмперыi ён узначальваў добранамерную апазiцыю з адзiнай мэтай - атрымаць пры нагодзе як мага болей дабротаў за далучэнне да таго лагера, з якiм ён змагаўся, як ён казаў, высакароднай зброяй. Панi Карэ-Лямадон, намнога маладзейшая за свайго мужа, была сапраўднай уцехай багатым афiцэрам, якiя адбывалi службу ў руанскiм гарнiзоне.

Яна сядзела насупраць мужа, мiнiяцюрненькая, прыгожанькая, у пышным футрачку, i замаркочана разглядала нехлямяжае нутро дылiжанса.

Суседзi яе, граф i графiня Гюбэр дэ Брэвiль, насiлi адно з сама старадаўнiх i слынных нармандскiх iмёнаў. Граф, стары дваранiн з велiчнай паставай, сiлiўся хiтрыкамi ўбрання падкрэслiць сваё прыроднае падабенства з каралём Генрыхам IV, ад якога, паводле прыемнага сямейнага падання, зацяжарыла адна з яго прабабуль, а муж яе з гэтай нагоды атрымаў тытул графа i губернатарства.

Граф Гюбэр, калега пана Карэ-Лямадона па Генеральным савеце, быў прадстаўнiком арлеанiсцкай партыi дэпартамента. Яго шлюб з дачкою дробнага нанцкага судаўласнiка назаўжды застаўся загадкаю. Але так як графiня валодала арыстакратычнымi манерамi, наладжвала сама блiскучыя прыёмы i, па чутках, быццам нават была каханкаю аднаго з сыноў Луi-Фiлiпа, дык усё свецкае кола слала ёй лёстачкi, i яе салон лiчыўся першым у дэпартаменце - адзiным, дзе захавалася яшчэ старадаўняя абыходлiвасць i трапiць у якi было нялёгка.

Багацце Брэвiляў было цалкам укладзена ў нерухомую маёмасць, якая, сцвярджалi, прыносiла пяцьсот лiўраў прыбытку ў год.

Гэтыя шэсць асоб займалi глыбiню карэты i ўвасаблялi заможны, упэўнены ў сабе, у сваёй моцы слой грамадства, людзей уплывовых, рэлiгiйных i з цвёрдымi перакананнямi.

Па дзiўнай выпадковасцi ўсе жанчыны размясцiлiся на адной лаўцы; суседкамi графiнi былi яшчэ дзве манашкi, якiя несупынна перабiралi доўгiя ружанцы, шэпчучы "Ойча наш" i "Багародзiцу". Адна была даволi пажылая, з пабiтым воспаю тварам, быццам у яе стрэлiлi карцеччу. У другой, вельмi худзенькай, быў прыгожы, змарнелы тварык i сухотныя грудзi, зняможаныя той усёпаглынальнай верай, што стварае пакутнiкаў i фанатыкаў.

Усеагульную ўвагу прыцягвалi мужчына i жанчына, якiя сядзелi насупраць манашак.

Мужчына быў славуты Карнюдэ, дэмакрат, пострах вяльможнага панства. Ужо добрыя дваццаць гадоў абмочваў ён сваю пышную рыжую бараду ў куфлi ўсiх дэмакратычных кавярань. Ён прамантачыў са сваiмi братамi i сябрамi вялiкае багацце, што дасталося яму ад бацькi, былога кандытара, i нецярплiва чакаў усталявання рэспублiкi, каб атрымаць, нарэшце, добрую пасаду, заслужаную такiмi руплiвымi рэвалюцыйнымi ўлiваннямi. Чацвёртага верасня, хутчэй за ўсё пасля нечага жарту, ён усур'ёз паверыў, што яго абралi прэфектам; але калi ён наважыўся прыступiць да выканання сваiх абавязкаў, пiсары, будучы адзiнымi гаспадарамi прэфектуры, адмовiлiся прызнаць яго, i яму давялося рэцiравацца. Даволi някепскi ўвогуле дзяцюк, бяскрыўдны i паслужлiвы, ён з непараўнаным шчыраваннем аддаўся арганiзацыi абароны. Паводле яго загаду на палях панавыкопвалi воўчых ямаў, па ўсiх вакольных лясах павысякалi падлескi, а дарогi ўсеялi пасткамi; пры наблiжэннi ж ворага ён, задаволены прынятымi мерамi, паспешлiва адступiў у горад.

Цяпер ён меркаваў, што намнога болей карысцi прынясе ў Гаўры, дзе таксама спатрэбiцца капаць траншэi i перакрываць дарогi.

Жанчына - з лiку так званых асоб лёгкiх паводзiн - славiлася сваёй ранняю паўнатою, што i замацавала за ёю мянушку - "Пампушка". Маленькая, кругленькая, гладзенькая, з пухлымi пальцамi, перацiснутымi ў суставах, быццам сасiскi, з блiскучай, напятай скурай, з магутнымi грудзьмi, што ажно распiралi сукенку, яна ўсё ж была вельмi вабная. Твар яе быў падобны на ружовы яблык, на гатовы распусцiцца бутон пiвонi; вочы - дзiвосныя, чорныя - былi заценены густымi доўгiмi вейкамi, ад гэтага яны здавалiся яшчэ цямнейшымi, а чароўны маленькi вiльготны раток з дробнымi блiскучымi зубкамi быццам чакаў пацалунка.

Дый апроч гэтага, калi верыць чуткам, яна валодала багата якiмi iншымi бясцэннымi якасцямi.

Як толькi яе пазналi, памiж паважаных жанчын усчалося шушуканне - словы "распуснiца", "сарамата" былi прамоўлены такiм выразным шэптам, што Пампушка ўзняла галаву. Яна абвяла сваiх суседзяў такiм дзёрзкiм i незалежным поглядам, што адразу ж запанавала глыбокая цiшыня i ўсе апусцiлi вочы, выключаючы Люазо, якi гуллiва паглядваў на яе.

Неўзабаве, аднак, размова памiж трыма панямi ўзнавiлася: прысутнасць такой жанчыны нечакана зблiзiла, амаль параднiла iх. Асобы паважаныя, замужнiя, яны адчулi патрэбу аб'яднацца перад гэтай прадажнай бессаромнiцай, бо любоў законная заўсёды глядзiць з пагардай на сваю вольную сястру.