Джеймс Олдридж - Паляўнiчы (на белорусском языке) Страница 5

- Пра Эндзi нiчога не чуваць? - спытаўся ён надзвычай спакойна, загортваючы скуркi ў газету i ўкладваючы iх у куфар ля акна.

На гэтае звыклае пытанне яна звычайна адмоўна круцiла галавой.

На гэты раз яна ўзяла газету з палiчкi над камiнам i падала яе Рою.

- Не ведаю, цi Эндзi гэта, цi не, - сказала яна, паказваючы на заметку. У яго ёсць iншае iмя?

Рой прачытаў заметку. З яе даведаўся, што нейкi Эндру Дж. Эндрус, без пэўнага месцажыхарства, асуджаны акружной сесiяй на шэсць месяцаў турэмнага зняволення за крадзеж чатырох мяшкоў збожжа i за спробу (свядома альбо не) прадаць тое ж самае збожжа яго сапраўднаму гаспадару.

- Падобна на Эндзi! - з адабрэннем зазначыў Рой.

- Дык гэта ён?

Рой сказаў:

- Не, Эндзi завуць не Эндру Дж. Эндрус, а Элiстэр Гардон Эндрус. Хiба яна не ведае?

- Я не ведала iншага iмя, акрамя Эндзi, - сказала яна. - Дзякуй Богу, што ён не ў турме.

- Бедны Эндзi, - сказаў Рой.

Ён гартаў газету далей. Гэта была "Таронта стар энд Джорнел".

- Дзе вы гэта ўзялi? - спытаўся ён.

- Мне прынясла Руф Мак-Нэйр.

Рой успыхнуў i шпурнуў газету, нiбыта гэта была сама Руф.

- Руф сказала мне, што Эндзi бачылi тут.

- Нехта сказаў ёй, што Эндзi працуе на руднiках у Сэдберы, - патлумачыла яна. - Але Эндзi нiколi не працаваў бы на руднiку. Праўда?

Рой пацiснуў плячыма i не адказаў.

Мiсiс Эндрус зразумела, што Рой паступова мякчэе, i сама стала больш асцярожнай. Яна вяла гаворку ласкава, рухалася больш плаўна, уважлiва кантралявала свае жэсты i адразу пачала прыбiраць на кухнi. Уся бяда была ў тым, што доўгая адзiнота Роя ў лесе рабiла надта высокай яго патрабавальнасць да iншых, асаблiва да яе. А Джын ведала, што яна даволi неахайная: не ў адзеннi, а па гаспадарцы. Уборка пачалася са слоiкаў на стале, у якiя яна налiла ўжо воцат са спецыямi, каб марынаваць радыску, рэпу, буракi i зялёныя памiдоры. Яна засунула тазы з рэшткамi гароднiны пад стол i разгладзiла на буфеце дарожкi з цыраты. Хацела падмясцi падлогу, але перадумала.

Рой назiраў за гэтым i зразумеў, чым гэта выклiкана. Усё, што яна зараз рабiла, было крыху знарочыстым. Яна нiбыта пакеплiвала з яго ўяўленняў пра чысцiню i парадак. Яна дабiлася свайго, ён памякчэў i ўжо быў гатовы рассмяяцца, калi ў кухню зайшоў яе чатырнаццацiгадовы сын.

- Хэло, мiстэр Мак-Нэйр, - прамовiў ён. Пры iншых абставiнах ён назваў бы Роя па iменi, але пры мацi гэта быў мiстэр Мак-Нэйр.

- Добры вечар, Джок, - сур'ёзна адказаў Рой i зазначыў, як i штогод, якiм падобным на Эндзi расце гэтае хлапчанё. Голас, пастава, смелы погляд, вiдавочная незалежнасць - усё гэта было ад Эндзi.

- Учора я сустрэў iнспектара, - сказаў Джок, - ён спытаўся ў мяне, цi ў горадзе вы. Я адказаў, што Рой мне не бацька i што ў горадзе яго няма, а калi ён з'явiцца, вы ўсё адно яго не зловiце. - Джок засмяяўся, засмяялася i яго мацi.

- А што ён хацеў, той iнспектар? - спытаў Рой. Больш ён нiчога не прамовiў, i яго пытанне прагучала занадта заклапочана.

- Ён хацеў проста даведацца, цi вярнулiся вы, - сказаў хлопчык. Ён ведаў, што зрабiў Рою непрыемнасць i што Рой нiколi на яго не пакрыўдзiцца. Але гэта не было з яго боку знарочыстай жорсткасцю. Ён любiў Роя. Кожны год ён упрошваў мацi адпусцiць яго ў лес разам з Роем, хоць самому Рою не казаў пра гэта нi слова.

- Як школа? - спытаў Рой.

- Да Каляд закончу.

Рою хацелася спытаць у яго, цi не збiраецца ён паступiць у якi-небудзь тэхнiкум у Сэдберы або ў Соа, але, як зазначыў хлопчык, ён не бацька яму. У адпаведнасцi з тым, як Джок рос i адбiваўся ад рук, Джын Эндрус некалькi разоў спрабавала пераканаць Роя дзейнiчаць па-бацькоўску, не адносна адказнасцi, а проста ў якасцi цвёрдай рукi. Але Рой адмовiўся ад усялякага ўмяшальнiцтва. Ён любiў Джока як сына Эндзi - i ўсё тут. Больш глыбокiя, бацькоўскiя пачуццi былi затрачаны iм на малодшую сястру Джока - Джульету. Яна пражыла толькi восем гадоў, i за гэты кароткi тэрмiн Рой палюбiў дзяўчынку як уласнае дзiця, i Джульета адказвала яму такой жа шчырасцю. Яна была падобная на мацi, але ў яе была асаблiвая дзiцячая высакароднасць, i яна лягчэй прынараўлiвалася да людзей, асаблiва да Роя. Лепш за яе ён нiколi нiкога не ведаў. Калi аднойчы ён вярнуўся дамоў i даведаўся, што яе адвезлi ў акруговую бальнiцу, адкуль яна i не вярнулася, гэта стала для Роя першым сур'ёзным ударам, i вельмi надоўга жыццё яго зрабiлася змрочным.

Джок захапiўся сваiмi справамi i хутка выйшаў, а Джын Эндрус налiла Рою кавы i паставiла кубачак на ўскрай плiты, каб прымусiць яго перайсцi са скрынi ў крэсла.

- У Мемарыял Хол адкрылi кiно, - распавядала мiсiс Эндрус, - Джок дапамагае кiнамеханiку.

Рой моўчкi пiў каву.

- Рой, - спытала яна, - Эндзi меў схiльнасць да механiкi?

- Эндзi? Не, Эндзi быў проста Эндзi, - адказаў ён.

- Значыць, Джок пераняў гэта ад мяне. - Бацька Джын, як яна сама казала, быў вагонаважатым у Таронта, майстар на ўсе рукi. Яна расказвала пра гэта i раней, шмат разоў.

Рой быў нязвыкла стрыманы, i яна здагадалася, што дома ў яго не ўсё ладна.

- Я выпiсала кулiнарную кнiгу, - сказала яна.

- Вам гэтая кнiга непатрэбна, Джын, - запярэчыў ён. Гэта ўласна азначала, што кнiга ёй вельмi спатрэбiлася б.

- Я ведаю, што я дрэнны кухар, - прамовiла яна, каб расшавялiць яго.

З гэтай нагоды яны даволi доўга спрачалiся. Чым больш Рой хвалiў яе стравы, тым больш вiдочна станавiлася, што кухарыць яна не ўмее i нiколi не навучыцца.

- Ва ўсялякiм разе, марынады я сёлета пастаўлю, - сказала яна.

Яны ўжо гатавалiся, i Рой з задавальненнем прынюхваўся да паху розных прыпраў, гарачага воцату i солi. Менавiта гэта ён i разлiчваў знайсцi, вярнуўшыся дамоў. Мо iменна таму Джын раптам распачала тое, што iншым часам лiчыла б марнатраўствам. Навошта гатаваць марынады, калi iх можна купiць у краме ў Дзюкэна?

- Джынi, - паклiкаў Рой, - колькi я зарабiў грошай?

- Дакладна не магу сказаць, Рой. Восемсот даляраў, а мо i дзевяцьсот.

- Восемсот цi дзевяцьсот, - задуменна прамовiў Рой, штосьцi падрахоўваючы. Ён пазiраў проста ў белае полымя лямпы. Яно амаль асляпiла яго, i калi ён перавёў позiрк на Джын Эндрус, дык убачыў затуманеную пляму, а ў ёй светлыя валасы i тонкi воблiк, надта тонкi: востры нос i блакiтныя, вельмi блакiтныя вочы. Яна пiльна назiрала за iм. - Мне спатрэбiцца на зiму дзвесце даляраў.

- А хiба вы не пакiнулi пушнiны для Пiта Дзюкэна?

- Пакiнуў. Яна дома. Але грошы мне патрэбны на iншае.

Звычайна сваю законную норму пушнiны Рой прадаваў адкрыта Пiту Дзюкэну як прадстаўнiку Гарадской закупачнай кампанii. Гэты законны заробак iшоў на тое, каб забяспечыць харч на ўвесь сезон, на новыя пасткi, патроны, адзенне i iншыя асабiстыя патрэбы. Грошы за продаж незаконнай пушнiны Джым Эндрус захоўвала для Роя; i яна прытрымлiвала iх моцна, каб ён не змарнаваў iх па п'янцы. Яна пагадзiлася на гэта па ўласнай просьбе Роя i зараз выдавала яму грошы толькi на разумныя патрэбы. Рой ведаў, якое супрацiўленне яму трэба вытрымаць.

- Я мушу пакiнуць трохi грошай Сэму, - прамовiў ён.

- Вы хочаце падараваць яму ваш зiмовы заробак?

- Так, калi толькi вы не дадзiце мне для яго сотню-другую, - сказаў ён з надзеяй.

- Я не дам гэтых грошай, - спакойна запярэчыла яна. - Гэта вашы грошы, а не Сэма. У Сэма ёсць ферма, ён не мае патрэбы ў грашах.

- Ён не ўтрымае ферму, калi не дастане грошай на выдаткi, - сказаў Рой. Ён дайшоў да мяжы.

- Я ведаю, - яна пакруцiла галавой. - Але гэта не справа. Грошы не дапамогуць Сэму, - дакладныя рысы яе рота сталi больш жорсткiмi.

- Гэта ўтрымае яго на ферме, - пераконваў Рой.

- Не. Грошы ён возьме, а ферму ўсё адно кiне. Ён не фермер, Рой. I навошта спрабаваць затрымаць яго тут?

Рой зiрнуў на Джын Эндрус так, нiбыта яна была для яго чужая, гараджанка, якая не магла зразумець, што значыць ферма для лесавiка-паляўнiчага. Яна нiколi не зразумее, што будзе, калi Сэм кiне зямлю Мак-Нэйраў. Джынi вытрымала яго дакорлiвы позiрк як жанчына, якая, вядома, ведала, што азначае страцiць сваю хату, але яшчэ i як жанчына, якая не магла не ўлiчваць рэальнасць. Яна паглядзела на вялiкую моцную галаву Роя, упалыя сухiя шчокi, маленькiя глыбокiя вочы, на яго кароткiя рукi, аднолькава тоўстыя ад локця да самай кiсцi, i спытала сябе, цi ёсць у Канадзе больш мяккi чалавек, якога засмуцiла б матэрыяльнае i духоўнае падзенне iншага чалавека.

- Сэм гаворыць, што справiцца, калi я дапамагу яму перагораць гэтую зiму, - сказаў Рой. Ён не збiраўся гэта гаварыць, але давялося.

- Што, застацца на ўсю зiму? - не стрывала яна.

- Так.

- Ён не мае права патрабаваць гэта, Рой!

Роя ўжо не турбавала, цi правiльна гэта. Яму неабходна рашэнне. Яна павiнна зразумець, што Сэму трэба атрымаць гэтыя грошы.

- Якi сэнс вам заставацца i працаваць на ферме для Сэма, - рэзка прамовiла яна. Перспектыва таго, што Рой трапiць у пастку i будзе вымушаны батрачыць, абурыла яе не менш, чым самога Роя. Адабраць яго ў лесу i замацаваць на ферме - гэта ўсё адно, што льва пасадзiць у клетку, - параўнанне, якое ўзнiкала ў яе ў галаве кожны раз, калi яна сама пачынала думаць пра тое, каб прасiць Роя кiнуць паляванне i застацца ў горадзе.